آجودانیه

محله اميريه در تقاطع چهار راه سپه و خيابان وليعصر (حد فاصل ميدان راه آهن و خيابان امام خميني)واقع شده است. اميريه از غرب به خيابان كارگر جنوبي و از شرق به خيابان وحدت اسلامي منتهي مي‌شود. اين منطقه طي دوران‌هاي مختلف، هم از جهت خيابان بندي و هم بافت شهري تغيير يافته است. اميريه منطقه وسيعي بين ميدان توپخانه و دروازه باغ شاه بود. از ميدان توپخانه تا خيابان غربي، ميدان مشق (اميريه) و از ميدان تا خيابان يوسف آباد، مريضخانه نام داشت. از ميدان توپخانه تا باغ اميريه (باغ كامران ميرزا) به نام خيابان اميريه و تا دروازه باغ شاه به نام خيابان باغ شاه ناميده مي‌شد كه در دوره پهلوي به واسطه وجود دانشكده افسري و مراكز نظامي ديگر، به خيابان سپه و بعد از انقلاب به خيابان امام خميني تغيير نامداد. خيابان اميريه كنوني، هيچگونه شباهتي به اميريه دوران گذشته ندارد. اميريه در گذشته، بزرگترين و دل انگيزترين تفرجگاه مردم دارلخلافه بود و چون اعيان و اشراف تهران و امرا و امناي دولت در اين خيابان سكونت داشتند، داري ارج و قرب فراوان بود. خيابان اميريه هنوز هم خانه‌هايي با قدمت 60 تا 100 سال دارد. اين محله در منطقه 11 تهران قرار گرفته است.

احتسابیه

احتسابيه در شمال شرق تهران واقع شده است. این محله از جنوب به شهرك محلاتي و از غرب به شهرك نفت منتهي مي‌‌شود. احتسابيه منطقه‌اي بين سوهانك و حديقه است كه محلي‌ها به آن «دره خرگوش نو» مي‌گويند. اين منطقه توسط آقا رضاخان اقبال السلطنه، وزير قورخانه در عهد ناصرالدين شاه كه آجوادنيه هم به نام اوست، آباد شد وي سپس آن را به تقي خان احتساب الملك يكي از صاحب منصبان در عهد ناصرالدين شاه قاجار فروخته و از آن پس، نام وي بر اين منطقه باقي مانده است. پس از فوت احتساب الملك، محسن مقدم فرزند وي، زمين‌هاي احتسابيه را به مرتضي قلي خان سهام السلطان بيات، از دولتمردان عصر پهلوي، فروخت و او نيز اراضي را به چن نفر يهودي بهايي شده واگذار كرد. آنها ديواري عظيم به دور محوطه كشيدند- كه هنوز هم پابرجاست- و ظاهراً مي‌خواستند در آنجا دانشگاهي براي بهائيان بسازند. ده احتسابيه در گذشته شش هزار نفر سكنه داشت و مزارع «باغ انگوري» و «سرتو» هم جزء آن بود. احتسابيه در ده كيلومتري شرقي تجريش واقع شده و هم اكنون جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود.

احتشامیه

نام محله‌اي در تهران است. اين محله در ضلع جنوبي اختياريه، در امتداد پاسداران و در مجاورت محله دروس واقع شده و جزء منطقه 3 محسوب مي‌شود.
احتشاميه كه از تراكم جمعيتي كمتري نسبت به قسمت‌هاي ديگر منطقه برخوردار است.اعيان نشين و جزء يكي از محلات قديمي تهران مي‌باشد.
از ابنيه تاريخي آن مي‌توان به بيمارستان و مسجد هدايت (از موقوفات مرحو مخبرالسلطنه هدايت) و مقبره وي كه در محوطه مسجد هدايت قرار دارد، اشاره نمود.

به دليل آنكه در حدود صد سال پيش، دكتر احتشام در اين منطقه داراي زمين زراعتي، خانه و حسينيه بوده، اين محله به نام احتشاميه خوانده مي‌شود.
سفارتخانه‌هاي كشور مالي و قزاقستان در اين محله واقع شده است. خيابان شهيد كلاهدوز از كنار آن عبور كرده و محله را به بزرگراه پاسداران مرتبط مي‌كند.

اختیاریه

اختياريه از شمال به بزرگراه آيت الله صدر، از جنوب به خيابان شهيد كلاهدوز و محله احتشاميه، از غرب به بزرگراه كاوه و از شرق به خيابان پاسداران منتهي مي‌شود.
اين محله در گذشته حسين آباد ناميده مي‌شد و هنوز هم در اين منطقه ميداني به اين نام مشهور است. اختياريه در گذشته، ملك شش دانگي ميرزا محمود خان قائم مقام بود كه يك ونيم دانگ آن را وقف كرد و بقيه را در سال 1335(ه.ق) عبدالحسين خان غفاري ملقب به صاحب اختيار، وزير دربار قاجار، از وي خريداري كرد و اين محل به نام صاحب خود، يعني «صاحب اختيار» تغيير نام داد. در گذشته، اهالي آ» كشاورزان و باغداني بودند كه بعدها با تأسيس اداره مهمات سازي به استخدام اين اداره درآمدند و منطقه از وضعيت كشاورزي خارج شد. اختياريه اكنون يكي از محلات منطقه 3 تهران است. بافت مسكوني آن، اغلب ويلايي بوده و با وجود خيابان‌هاي عريض و كوچه‌هاي منظم، يكي از محلات اعيان نشين محسوب مي‌شود.

اراج

اختياريه از شمال به بزرگراه آيت الله صدر، از جنوب به خيابان شهيد كلاهدوز و محله احتشاميه، از غرب به بزرگراه كاوه و از شرق به خيابان پاسداران منتهي مي‌شود.
اين محله در گذشته حسين آباد ناميده مي‌شد و هنوز هم در اين منطقه ميداني به اين نام مشهور است. اختياريه در گذشته، ملك شش دانگي ميرزا محمود خان قائم مقام بود كه يك ونيم دانگ آن را وقف كرد و بقيه را در سال 1335(ه.ق) عبدالحسين خان غفاري ملقب به صاحب اختيار، وزير دربار قاجار، از وي خريداري كرد و اين محل به نام صاحب خود، يعني «صاحب اختيار» تغيير نام داد. در گذشته، اهالي آ» كشاورزان و باغداني بودند كه بعدها با تأسيس اداره مهمات سازي به استخدام اين اداره درآمدند و منطقه از وضعيت كشاورزي خارج شد. اختياريه اكنون يكي از محلات منطقه 3 تهران است. بافت مسكوني آن، اغلب ويلايي بوده و با وجود خيابان‌هاي عريض و كوچه‌هاي منظم، يكي از محلات اعيان نشين محسوب مي‌شود.

ازگل

ازگل در هفت كيلومتري شرق تجريش واقع شده و از شمال به توچال، از جنوب به لويزان، از شرق به نوبنياد و از غرب به دارآباد منتهي مي‌شود. اين منطقه در دامنه كوه و داراي آب و هراي سردسير بوده و آب آن از چشمه و دره آبك‌در تأمين مي‌شد. شغل اصلي اهالي در قديم، زراعت و پرورش محصولات باغي بوده ايت. هم اكنون آب زمين‌هاي اين منطقه، همچون گذشته از رودخانه دارآباده تامين مي‌شود كه پارك‌هاي ارگل را آبياري مي‌كند. ارگل داراي دبستاني قديمي با قدمت 100 ساله به نام «نوبهار» است و تاريخ ساخت مسجد جاكع آن نيز به 250 سال قبل باز مي‌گردد. اين مسجد با مساحتي حدود 1000 متر مربع، هم اكنون بازسازي و كتابخانه آن در سال 1361 تأسيس شده است. مراكزي چون مجتمع خدمات بهزيستي حضرت علي (ع) (مركز توانبخشي ازگل)، درمانگاه سيد الشهدا، مجتكع فرهنگي هدي، مجموعه فرهنگي هنري مرواريد، پارك ازگل، باغ فرهنگيان؛ مجتكع مسكوني شهيد بابايي‌و شهيد صادقي نيز در اين محله واقع شده است. اين محله با بزرگراه شهيد سرلشگرك، بلوار ستاد نيروي زميني ارتش، بزرگراه‌هاي شهيد سرلشگربابايي و بزرگراه امام علي (ع) در ارتباط است. اين محله در منطقه 1 تهران قرار گرفته است.

افسریه

يكي ار محله‌هاي تهران واقع در جنوب شرقي اين شهر است. اين محله در ميان بزرگراه بسيج و بلوار ارديبهشت قرار دارد و داراي شبكه‌اي از خيابان‌هاي متقاطع و منظم، مطابق اصول شهرسازي است.
از خيابان 1 تا 29 افسريه در منطقه 15 و از خيابان 30 تا 45 آن در منطقه 14 تهران قرار دارد.
افسريه داراي چهار خيابان اصلي با نام‌هاي 15 متري است و خيابان يك بيست متري كه بين خيابان 29 و 30 وجود دارد. اين منطقه از قبل مركز آموزش نيروهاي مسلح بوده؛ به خصوص دانشكده آموزش افسري در اين محل بود و به همين دليل به نام «افسريه» معروف شده است.
هم اكنون نيز تعدادي از پادگان‌هاي آموزشي در اين محله فعال هستند.
در قديم رودخانه‌اي كه از ورامين مي‌آمد، با عبور از اين مسير، درختان و باغات منطقه را آبياري مي‌كرد.

اقدسیه

اقدسيه واقع در شش كيلومتري شرق تجريش، از شمال به دارآباد، از غرب به كاشانك و از جنوب به ده اراج و نوبنياد منتهي مي‌شود. جايي كه اكنون به اقدسيه معروف است، تا قبل از سال 1290 (ه.ق) «حصار ملا» نام داشت.
در سال 1292 ناصر الدين شاه قاجار، زمين هاي آنجا را به باغ تبديل كرد و ساختماني در آن براي يكي از همسران خود- امينه اقدس كه پس از ازدواج لقب اقدس الدوله گرفت- ساخت. نام اقدسيه نيز به همين مناسبت بر اين باغ گذاشته شد. گفته شده كه زمين‌هاي اقدسيه را ظهير الدوله، داماد ناصرالدين شاه به او هديه داده بود.
زمين‌هاي اين منطقه، به دليل مرغوبيت و موقعيت جغرافيايي مناسب، بسيار مورد توجه رجال بود. عمارت كلاه فرنگي، واقع در وسط باغ اقدسيه نيز محل زندگي فرمانده دانشكده افسري بود كه اكنون نيز در بخش جنوبي آن، دانشكده علوم پزشكي بقيه الله قرار دارد. در حال حاضر دانشكده نيروي زميني ارتش و مجتمع صنعتي شهيد شاه‌آبادي وابسته به صنايع دفاع نيز در اين منطقه واقع شده است.
اين محله در منطقه 1 تهران واقع شده است.

اکباتان

شهرك اكباتان در منطقه 5 در غرب تهران واقع شده كه از جنوب به فرودگاه مهرآباد، از شمال به كوي فردوس، از غرب به صنايع هواپيماسازي و از شرق به شهرك آپادانا محدود مي‌شود.
اكباتان از بزرگترين شهرك‌هاي خاورميانه است كه طرح ساخت آن در سال 1335 توسط مهندسين خارجي صورت گرفت و اغلب مصالح مورد نياز به خصوص آهن آلات از خارج وارد شد.
ساخت اين مجموعه بيش از ده سال به طول انجاميد و ابتدا با كاربري محل اسكان نظاميان بنا شد، ضمن اينكه قسمتي از بلوك‌ها بعد از انقلاب احداث گرديده است.
هم اكنون اين شهرك از سه فاز تشكيل شده كه شامل 33 بلوك و پانزده هزار واحد مسكوني با جمعيتي بيش ار يكصد هزار نفر مي‌باشد.
مجتمع ورزشي شهيد دستگردي، استاديوم ورزشي راه آهن و كانون ورزشي فجر در اين محله قرار دارد. شهرك اكباتان داراي امكانات فرهنگي، آموزشي و بوستان‌هاي متعددي است.

الهیه

اراضي الهيه از جنوب به باغ سفارت تركيه، از شرق به قيطريه، از غرب به امانيه و محموديه و از شمال به مقصود بيك تجريش منتهي مي‌شود.

نام قديم اين اراضي خلازير آذين بوده و جزء منطقه زرگنده بوده است.

زمين‌هاي خور آذين به عزت الدوله، همسر علي خان امين الدوله از رجال عصر ناصرالدين شاه، تعلق داشت و از زماني كه ميرزا جعفر حكيم الهي، آنجا را خريد و دست به آباداني‌اش زد، به نام او به «الهيه» معروف شد. در اين منطقه 3 باغ معروف واقع شده است: باغ شركت نفت، باغ سفارت آلمان وباغ سفارت تركيه.

باغ شركت نفت متعلق به ميرزا محمد امين دفتر، مستوفي خمسه بود. او در آنجا باغ پرورش كل احداث كرده بود كه پس از مرگش به همسرش فاطمه خانم دختر آصف الدوله، والي خراسان رسيد. وي هم آنجا را به شركت نفت ايران و انگليس فروخت. هم اكنون در اين محله، اغلب اتباع خارجي و خانواده‌هاي سفراي كشورهاي خارجي سكونت دارند. اين محله در منطقه 1 قرار گرفته است.

امجدیه

محله امجديه از جنوب به خيابان انقلاب، از شرق به خيابان بهار جنوبي، از شمال به خيابان بهار شيراز و از غرب به خيابان دكتر مفتح محدود مي‌شود. امجديه در حال حاضر در منطقه (6) قرار دارد. سالها پيش در اين محل، ميداني وجود داشت كه به مناسبت نام امجدالوزرا، يكي از علمازادگان قزوين، به امجديه موسوم شد. اين ميدان در قديم،محل برگزاري مسابقات ورزشي بود. ساخت ورزشگاه امجديه در سال 1314 شمسي آغار ودر بيستم خرداد 1320 شمسي، آئين گشايش استخرهاي شناي شماره يك امجديه برگزار شد. آنچه در اين ورزشگاه حائز اهيمت است، استفاده از كاشي‌هاي صحنه جنگ ديو و رستم، تنها باقيمانه بناي عالي قاپوي تهران است كه از روي صحنه بالاي درب ارگ كريمخاني شيراز ساخته شده است. اين كاشيكاري كه تاريخ 1273 (ه.ق) را برخود نقش دارد، كار محمد علي شيرازي است و در محل فعلي، بالاي ديوار رو به روي مدخل ورزشگاه خودنمايي مي‌كند محله امجديه در واقع محل استقرار مراكز آموزشي و درماني است كه بيمارستان 502 تختخوابي، بيمارستان شماره 2 ولي عصر، دانشگاه هنر، دانشكده عالي بيمه، بيمارستان ايرانشهر و دانشگاه تربيت معلم از جمله آنهاست.

امیرآباد

اين محله در جنوب غربي يوسف آباد قرار دارد كه توسط مرحو ميرزا تقي خان امير كبير احيا شد. اميز كبير پس از آنكه بر مسند صدارت نشست، بنا بر رسم رايج، عمارت باغ و آبادي امير آباد را احداث نمود و هر وقت كه فراغتي مي‌يافت، براي استراحت به آنجا مي‌رفت. سطح اين منطقه را قلعه‌اي استوار و كشتزار و درختان فراوان پوشانيده بود. بعد از امير كبير، ناصرالدين شاه براي تفرج به اين منطقه مي‌آمد و در يكي از سفرها، دستور احداث قورخانه را داد، قورخانه‌اي كه گويا در آن وسايل لشگري نگهداري مي‌شد. بعدها اين قورخانه به زندان قزل قلعه تبديل شد و در اختيار ساواك قرار گرفت. اين زندان بعد از انقلاب، تخريب و در قسمتي از فضاي آن، ميدان ميوه و تره‌بار داير شد.
در فاصله سال‌هاي 1320 تا 1324 (ه.ش) (طي جنگ جاني دوم) آمريكايي‌ها در آن استقرار داشتند. آمريكايي‌ها در مدت اقامت خود ساختمان‌ها، انبار، استخر، كارخانه مولد برق و كارخانه‌ي يخ سازي را در آن ساختند. در قسمت غربي امير آباد، سربازان ايراني ميداني به منظور نيراندازي احداث كرده بودند.
اميرآباد در سال 1324 شمسي، تحويل دانشگاه تهران شد و در سال 1328 در بخشي از آن كوي دانشگاه ساخته شد. اين محله در منطقه 6 قرار گرفته است.

امیریه

محله اميريه در تقاطع چهار راه سپه و خيابان وليعصر (حد فاصل ميدان راه آهن و خيابان امام خميني)واقع شده است. اميريه از غرب به خيابان كارگر جنوبي و از شرق به خيابان وحدت اسلامي منتهي مي‌شود. اين منطقه طي دوران‌هاي مختلف، هم از جهت خيابان بندي و هم بافت شهري تغيير يافته است. اميريه منطقه وسيعي بين ميدان توپخانه و دروازه باغ شاه بود. از ميدان توپخانه تا خيابان غربي، ميدان مشق (اميريه) و از ميدان تا خيابان يوسف آباد، مريضخانه نام داشت. از ميدان توپخانه تا باغ اميريه (باغ كامران ميرزا) به نام خيابان اميريه و تا دروازه باغ شاه به نام خيابان باغ شاه ناميده مي‌شد كه در دوره پهلوي به واسطه وجود دانشكده افسري و مراكز نظامي ديگر، به خيابان سپه و بعد از انقلاب به خيابان امام خميني تغيير نامداد. خيابان اميريه كنوني، هيچگونه شباهتي به اميريه دوران گذشته ندارد. اميريه در گذشته، بزرگترين و دل انگيزترين تفرجگاه مردم دارلخلافه بود و چون اعيان و اشراف تهران و امرا و امناي دولت در اين خيابان سكونت داشتند، داري ارج و قرب فراوان بود. خيابان اميريه هنوز هم خانه‌هايي با قدمت 60 تا 100 سال دارد. اين محله در منطقه 11 تهران قرار گرفته است.

بازار

بازار اصلي تهران كه در زمان فتحعلي شاه قاجار شكل گرفت و جايي نه چندان مهم بود، به تدريج رشد و توسعه يافت.
محدوده اين محله از انتهاي خيابان ناصر خسرو آغاز مي‌شد و با پيشروي در امتداد خيابان 15 خرداد، تا انتهاي بازار بزرگ (بازرا بزازها) و بازار چهل تن ادامه مي‌يافت.
اين محله، نقطه ثقل تهران به حساب مي‌آمد، عمده تجارت شهر در اين قسمت انجام مي‌شد و كوي‌هاي متعدد آن به نام اصناف گوناگون، مورد توجه مردم بود.
شايد اين قسمت از شهر، كمترين حجم جمعيتي را به لحاظ اسكان دربرداشت. اما از محله‌هاي بسيار مهم شهر بود؛ چرا كه نبض پايتخت تلقي مي‌شد.
از گذرگاه‌هاي مسقف بازار مي‌توان به بازار زرگرها، كفاش‌ها، كبابي‌ها، نجارها، خياط‌ها، پاچنار، بازار بين الحرمين و منوچهرخاني اشاره كرد.
پاساژهاي مشهور و مهم بازار عبارتند از: ابوتراب، ارباب، اعظم، افراشته، جواهريان، دلگشا، صدريه، صمديه، ضرابي، گلشن، كرباسي، و وزيري كه هنوز هم از رونق برخوردارند و اغلب عمده فروش هستند. در واقع به عبارتي بازارهاي فرعي تهران و حتي بازارهاي شهرستاني نيز از اينجا تغذيه مي‌شوند. اين محله در منطقه 12 تهران قرار گرفته است.

باغ فیض

باغ فيض، محله‌اي است در غرب تهران كه از جنوب به بزرگراه شهيد حكيم، از شمال به بزرگراه همت، از غرب به بزرگراه ستاري و از شرق به بزرگراه اشرفي اصفهاني محدود و جزء منطقه 5 محسوب مي‌شود. يكي از امامزاده‌هاي تهران به نام امامزاده جعفر در اين محله قرار دارد. مجتمع خريد «تيراژه» كه به سرزمين عجايب مشهور است، نيز در اين كحله قرار گرفته است.
اين منطقه پيش از اين پوشش جنگلي و باغي داشت و شامل درختان انار، گردو و توت مي‌شد كه بخشي از آن به كاركنان مخابرات و صدا و سيما واگذار شد، اما بخش ديگري از آن باغات اكنون تحت عنوان باغ ملي موجود است.
سابقه احداث اين منطقه به زمانپهلوي دوم باز مي‌گردد كه در دهه 50 با گسترش شبكه‌ بزرگراه‌ها و ايجاد امكانات رفاهي چون برق و آب، مجتمع‌هاي مسكوني به وجود آمد و كم كم جمعيت محسوسي را در خود جاي داد.
ميدان باغ فيض نقطه‌ مركزي اين محله و پارك ميخك، پارك فرشته و پارك 22 بهمن از بوستان‌هاي مشهور محله است.

بریانک

يكي از قديمي‌‌ترين محله‌هاي تهران است. بريانك در قديم، جزء دهستان غار در بخش ري به حساب مي‌آمد و 100 نفر جمعيت داشته، ولي امروزه در شهر تهران قرار دارد.
علت نامگذاري اين محله به بريانك اين بوده كه يكي شاهان، در اين محله برياني مي‌خورده و به «بريونك» معروف شده است.
باغ‌هاي كمپاني كه هم اكنون به ساختمان تبديل شده در اين منطقه قرار داشته است. سنگفروش اين خيابان يكي از مقاوم‌ترين خيابان‌هاي تهران از نظر تحمل وزن بسيار بالا بود.
خيابان بريانك به دو قسمت شرقي و غربي تقسيم مي‌شود كه پس از ايجاد بزرگراه نواب، ارتباط بين آنها قطع شده است. اين محله در منطقه 10 تهران قرار گرفته است.
از جمله مكان‌هاي تفريحي و ديدني اين محله مي‌توان به موزه حيات وحش و زيارتگاه هفت چنار اشاره كرد.
بخش عمده ساختمان‌هاي اين منطقه با قطعات وچك (زير 100 متر) و بافت فرسوده و اغلب معابر و كوچه‌هاي تنگ و باريك مي‌باشد.

بهجت آباد

نام محله‌اي در مركز شهر تهران ايت. بهجت آباد به شكل سه گوش در ميان خيابان‌ ولي عصر، بلوار كريم خان زند و نقطه برخورد آنها، ميدان ولي عصر قرار گرفته و جزء منطقه 6 محسوب مي‌شود.

ساختمان‌هاي مسكوني چندين طقه درون اين محله نيز به نام بهجت آباد معروف‌اند.

بنياد اين محله در سال 1288 (ه.ق) به دست ميرزا يوسف مستوفي الممالك آشتياني، صدر اعظم نهاده شد.

محدوده بهجت آباد قديم در ميان جاده تهران به عباس آباد، زمين‌هاي جلالبيه، زمين‌هاي يوسف آباد و خندق تهران ناصري قرار داشت.

در بخش شمالي، زمين‌هاي بهجت آباد در محدوده‌ ميان مجسمه‌هاي فردوسي تا تا چهار راه انقلاب و زمين‌هاي فيشرآباد واقع شده بود.

بهجت آباد به نام يكي از دختران ميرزا يوسف آباد به نام بهجت كه بعدها با جلال الدوله ازدواج كرد، خوانده شده است.

پامنار

در محله پامنار تهران، مسجدي است به مشاحت تقريبي 430 متر مربع كه اكنون در خياباني به همين نام در منطقه 12 تهران قرار دارد. وجه تسميه محله پامنار، وجود «مناره» (مأذنه) مسجد مذكور معروف به مسجد و مدرسه ميرزا صالح از آثار قرن سيزدهم است.

گفته‌اند در گذشته، محله پامنار يكي از گذرهاي محله «عود لاجان» بوده كه به صورت بازارچه‌اي به (طول 1400 متر) «دروازه شميران» را به شبكه‌ بازار متصل مي‌ساخته ايت.

در گذر پامنار، باغ‌هايي نيز وجود داشت كه يكي از آنها را سفارت روسيه تزاري خريد. بعدها كه سفارت روس به جاي ديگري منتقل شد، اين باغ كه اكنون در ضلع غربي خيابان پامنار واقع شده به مركز بازرگاني سفارت روسيه اختصاص يافت.

محله پامنار بويژه در سالهاي نهضت ملي شدن نفت به دليل سكونت ايت الله كاشاني محل آمد و شد خاص و عام بوده و به يكي از كانون‌هاي مهم سياسي تبديل شده بود.

پرواز

محل پرواز واقع در منطقه 5 شهرداري، از جنوب به آزاد راه تهران – كرج، از شمال غرب به بزرگراه رسالت، از شمال شرق به خيابان آيت ا... كاشاني و محله كوي شاهين، از غرب به محله سازمان برنامه و از شرق نيز به بزرگراه امير لشكر ستاري و محله فردوس منتهي مي‌شود.
زمين‌هاي اين محل در سال 1385 به پرسنل نيروي هوايي واگذار شد و از سال 60 ساخت و سازهاي مسكوني در آن به صورت ويلايي آغاز شد؛ به عبارتي زمان تأسيس محل به اين سال برمي‌گردد.
در سال 1373 در ضلع شمال شرقي اسن محله، تقاطع بزرگراه آيت ا... كاشاني و بزرگراه رسالت، ميداني به نام «نور» تأسيس شد كه اين ميدان توسط سازمان حمل و نقل  ترافيك طراحي شده بود. با در گذشت علامه محمد تقي جعفري، نام اين ميدان به ميدان «علامه جعفري» تغيير نمود.
از مكان هاي موجود در محله، مي‌توان به پارك‌هاي پرواز و سپيدار و خانه نور اشاره كرد.

پل چوبی

پل چوبي محله‌اي واقع در تقاطع خيابان بهارستان و انقلاب است. قبل از اين كه تهران به شكل امروزي خود درآيد، در عهد قاجاريه، دروازه‌هايي در اطراف شهر بنا شده بود. يكي از دروازه‌ها دروازه‌شميران بود با خندق‌هايي پر از آب كه از خاك اطراف آن در ساختن برج و باروها استفاده مي‌شد و براي عبور از آن،از پلي چوبي استفاده مي‌شد. بيرون دروازه زمين‌هاي كشاورزي بوده و صبح‌ها كه كشاورزان براي كار زراعت، آبياري و برداشت محصول مي‌رفتند پل چوبي را روي آن خندق عميق و عريض قرار داده و عصر بعد از بازگشت برمي‌داشتند تا شب راهزنان و غارتگران وارد شهر نشوند.
امروزه اين دروازه و آن خندق پر از آب اثري نيست، اما اين محل همچنان به نام پل چوبي معروف استو پل هوايي بنا شده در خيابان بهارستان، پل چوبي خوانده مي‌شود.
با وجود اين پل ومغازه‌ةاي چوب فروشي، اين منطقه همچنان شكل سنتي فعاليت خود را حفظ كرده است.
قاب سازي و تابلوسازي و كابينت سازي از جمله مشاغل مهمي است كه در اين محل ديده مي‌شود. اين محله در منطقه 7 تهران قرار گرفته است.

پل رومی

پل رومي از شمال به تجريش، از جنوب به بزرگراه صدر، از غرب به قيطريه و از شرق به الهيه و فرشته منتهي مي‌شود.
در قرن نوزدهم ميلادي، يكي از سفيران دولت عثماني،‌در اين منطقه باغ و عمارتي ساخت كه بعدها به دولت تركيه تعلق گرفت و بعد از آن، اتباع روسيه و تركيه. بسياري از زمين‌هاي منطقه را خريداري نمودند.
در حقيقت پل رومي همان پل كوچكي است كه د رمقابل درب سفارت تركيه، الهيه را به جاده قديم شميران (دكتر شريعتي كنوني) متصل مي‌كند.
اين پل آجري نسبتاً بزرگ بر روي امتداد رودخانه دربند بود. چون در قديم، دولت عثماني (تركيه كنوني) را به نام دولت روم شرقي مي‌شناختند، اين پل نيز به پل رومي معروف شد.
محل كنوني سفارت تركيه در الهيه را فخري افندي، سفير دولت عثماني (روم) در سال 1300 قمري خريد و در آنجا ساختماني ساخت. اين محله در منطقه 1 تهران قرار گرفته است.

پونک

محله پونك در منطقه 5 تهران قرار دارد. پونك به معني كوچه‌هاي پونه است كه در كنار رودخانه‌اي به همين نام قرار داشته است.

اين محله از شرق به بزرگرده اشرفي اصفهاني، از جنوب به بزرگراه شهيد همت و ز غرب به خيابان سردار جنگل منتهي مي‌شود.

ساكنان قديمي پونك را مهاجريني از خراسان تشكيل مي‌دادند كه باغباني، شغل اصلي آنها بود.

در قديم، وجود يك رشته قنات و درختان انار، انجير، گردو، گيلاس، آلبالو، و توت زيبايي خاصي به محله مي‌داد. وجود امامزاده‌اي با قدمت بيش از هزار سال، بيانگر قديمي بودن اين محله است. در عهد صفويه، مسافرين ري و تهران كه قصد عزيمت به شمال كشور را داشتند، در كاروانسرا‌هاي اين منطقه كه در لا به لاي درختان ميوه قرار گرفته بود، اتراق كرده و استراحت مي‌نمودند. وجود امامزاده يكي از دلايل گرايش مردم به يان محله بود. زندگي شهري از حدود 40 سال قبل در اين محله شكل گرفته است.

پارك ياس، بهار، شاهد، طلوع، ارديبهشت و آبنوس، فضاي سبز محله را تشكيل مي‌دهند.

مجموعه ورزشي پناهي، شهرك ترافيك و مجتمع مسكوني 124 دستگاه بهاران نيز در اين محدوده قرار دارد.

تجریش

تجريش در شمالي ترينم منطقه تهران، كه زماني طجرشت خوانده مي‌شد، قرار دارد و نخستين بار در راحه الصدور (نوشته ابوبكر راوندي) در ذكر علت و چگونگي درگذشت طغرل سوم سلجوقي از آن نام برده شده است. در مودر معناي تجريش يا طجرشت برخي از محققان گفته‌آند كه طجرشت مخفف طجر دشت به معناي «قصر دشت» يا كاخي كه در جلگه ساخته شده باشد، است و همچنين طجر يا تچر (بر وزن سبب) نام قصر كوچك داريوش در تخت جمشيد بوده است. عده‌آي ديگر از محققان هم در تأييد اين فرض گفته‌اند كه «تجر» يا «طزر» به معناي «قصر زمستاني» است. عباس اقبال آشتياني، مورخ نامدار معاصر در بيان علت تبديل شدن «طجرشت» به «تجريش» آورده سات كه «...بعدها تاي آخر به كثرت استعمال و مرور دهور (زمان) افتاده و كسره‌آي راء آن اشباع شده به ياء مبدل شده است.» تجريش در زمان قاجاريه مركز حكومت شميرانات بود و همچنين تا حدود پنجاه سال قبل، از تهران جدا و 14 كيلومتر با شهر فاصله داشت. بقعه مباركه امامزاده صالح در سمت چپ مكان اصلي ده تجريش قرار داشته و به مرور زمان، سكونتگاه‌ها به سمت امامزاده كشيده شد. اين محله در منطقه 1 تهران قرار گرفته است.

تهرانپارس

نام كوي بزرگي در بخش شرقي شهر تهران است. بيشتر محدوده‌اي كه تهرانپارس نام دارد. در منطقه 4 و 8 شهري تهران قرار گرفته است. تهرانپارس از شمال بزرگراه شهيد عباسپور، از جنوب به خيابان دماوند، از غرب به بزرگراه شهيد باقري و از شرق به جاده لشگرك منتهي مي‌شود.
محله تهرانپارس در زمان خاندان پهلوي، با طرح و نقشه شهرسازي درست شده و داراي چندين فلكه است. در درون تهرانپارس درست شده و داراي چندين فلكه است. در درون تهرانپارس نيز شهرك‌هايي مانند: اميد، حكيميه، فرهنگيان، پارس و ... قرار دارد. ساختار شهرسازي اين ناحيه همچون نارمك بر پايه اصول شهرسازي نوين بنا شده است.
مالك اصلي تهرانپارس، فردي زرتشتي به نام ارباب هرمز بوده و در حال حاضر نيز زرتشتيان بسياري در اين محله (به ويژه فلكه دوم) ساكن هستند. در خيابان جشنواره، آتشكده زرتشتيان قرار دارد. از مكان‌هاي مهم تهرانپارس مي‌توان به فرهنگسراي طبيعت، واقع در انتهاي خيابان جشنواره و پارك پليس كه قبلاً باغ انار بوده، در شمال فلكه چهارم اشاره كرد. از ويژگي‌هاي مهم تهرانپارس، نامداري كوچه‌هاي اين محله مي‌باشد كه بر مبناي شماره ‌گذاري اعداد زوج است و به صورت شرقي و غربي از سه راه تهرانپارس تا فلكه چهارم ادامه دارد.

تهرانسر

تهرانسر نام محله‌اي است واقع در غرب فرودگاه مهر آباد كه از شمال به جاده مخصوص كرج، از جنوب به جاده قديم كرج، از غرب به اتوبان آزادگاه و از شرق به خيابان ارج منتهي مي‌شود.
شهرك دريا يكي از مراكز سكونتي تهرانسر است كه در اوايل دهه 60 باغي پر از درختان انگور بود و در آن تعداد اندكي خانه كه هنوز مسكوني نبوده، وجود داشت.
بعد از آن زمين‌هاي اين محل به افراد شاغل در نيروي دريايي ارتش داده شد و بدين گونه شهرك دريا كه هسته اصلي محله تهرانسر است، شكل گرفت.
تهرانسر از سال 83 جزء منطقه 21 محسوب مي‌شود. اين محله به لحاظ عبور متعدد و مكرر هواپيماها، از نظر آلودگي صوتي در صدر محلات تهران قرار دارد.
مركز خريد و پاساژ‌هاي اين محله در خيابان گيتي نما (خيابان چهاردهم) جاي دارد. تهرانسر پر از محلات پرتراكم تهران بوده و اغلب مهاجر پذير است.

تهران نو

يكي از محلات شرقي شهر تهران است كه در ناحيه 3، منطقه 13 شهري تهران و در جنوب محله نارمك و خيابان دماوند، غرب كوي زينبيه، شمال دوشان تپه و محله نيروي هوايي و شرق وحيديه واقع شده است.
خيابان كشي اين محله نظم هندسي دارد و خيابان‌هاي شمالي غربي به جنوب شرقي آن با بهره‌گيري از واژه‌ مهر به صورت مهريار، مهر افروز، مهرآور،‌مهر پرور و مهر آگين نام گذاري شده‌اند كه البته پس از انقلاب اسلامي اين عناوين تغيير يافت.
تهران نو داراي پنج ميدان به نام‌هاي ميدان آشتياني، ميدان اطلاعات، ميدان چايچي، ميدان نوري و ميدان امامت ايت. اين محله ده پارك و بوستان، يك خانه فرهنگ، هفت كتابخانه و هشت پاركينگ عمومي دارد.
خانه فرش در ميدان چايچي و خانه فرهنگ مهرآور در خيابان مهرآور قرار دارد. رشد جمعيت در ساليان اخير در اين محله به كمترين حد ميانگين رسيده است.

جلالیه

باني محله نصرت آباد، فيروزميرزا ملقب به نصرت الدوله فرمانفرما بود كه در اين محدوده، قلعه نصرت‌آباد را احداث نمود و محله به مناسبت لقب وي، نصرت آباد نام گرفت. نصرت آباد بعد از مدتي به ميرزا يوسف مستوفي الممالك دختر خود «همدم السلطنه» را به سلطان حسين ميرزا «جلال الدوله» داد، نصرت آباد به جلاليه تغيير نام داد.
در سال 1313 قسمتي از اراضي جلاليه به منظور احداث دانشگاه، خريداري و در بهمن همان سال، سنگ بناي دانشگاه تهران گذاشته شد.
در زمان رضا شاه در قسمتي از اين منطقه، ميدان رژه‌آي براي واحدهاي نظامي تهران احداث شد كه به ميدان جلاليه مشهور بود. در سال 1345 در اراضي ميدان جلاليه، پارك زيبايي احداث شد كه امروز «پارك لاله) ناميده مي‌شود .
اين منطقه از جنوب به خيابان انقلاب، از شمال به خيابان فاطمي، از شرق به ميدان وليعصر و از غرب به خيابان امير آباد محدود مي‌شود. اين محله در منطقه 6 تهران قرار گرفته است.

جماران

جماران دهكده‌اي در غرب منظريه است كه از جنوب به دراشيب، از شرق به حصارك و از غرب به امامزاده قاسم منتهي مي‌شود. جماران دهي بوده آباد و با صفا با چهل – پنجاه باب خانه، يك حمام، مسجد، تكيه و چند باب مغازه‌هاي عطاري، بقالي و قصابي. درباره‌ اسم قديم جماران نظر روشني وجود ندار. برخي گفته‌آند كه «جمهران» ري كه امامزاده ادريس در آن مدفون بوده، همان جماران امروزي است. عده‌اي نيز «جاموران» ري باستان را همين جماران دانسته‌اند. زمين‌هاي جماران متعلق به آقا سيد محمد باقر جماراني، از روحانيان نامدار روزگار ناصرالدين شاه قاجار بوده است. اهالي جماران بيشتر به باغداري، كشاورزي و قاليبافي مشغول بودند. بيمارستان تخصصي قلب وابسته به بيمارستان خاتم الانبياء در كنار حسينيه جماران، مهم‌ترين مركز درماني جماران است كه اكنون نيز به عموم مردم، خدمات ارائه مي‌دهد. اين محله در منطقه 1 تهران قرار گرفته است. پس از انقلاب اسلامي با سكونت امام خميني (ره) در ايم محل، شهرت آن را از ساير محلات فزوني گرفته و اكنون نيز بسياري از رجال سياسي در اين محل سكونت دارند.

جوادیه

جواديه از جمله محلات پر تراكم جنوب غرب تهران است و محصور در بزرگراه آيت الله سعيدي، آزادگان و جاده قديم كرج است.
جواديه د ردهه 1330 به اين نام معروف شد. در آن هنگام، اين محله آب لوله كشي نداشت و پاتوق لوطي‌هاي منطقه بود كه بيشتر باج گير بودند و به ندرت پهلواني در ميانشان ديده مي‌شود.
آقاي فرد دانش، مالك بسياري از زمين‌هاي جواديه بود كه اهل محل به او «جواد آقا بزرگ» لقب داده بودند.
بازارچه‌ جواديه از معروف ترين نقاط و خيابان‌هاي جواديه است كه از يك طرف به پل جواديه و از سوي ديگر به خيابان 20 متري منتهي مي‌شود و مهمترين مركز فروش كالاهاي مورد نياز اهالي محل است.
جواديه از آنجا كه محله‌آي پر تراكم است، خانه‌هاي كوچك و جمعيت زيادي دارد كه استقرار اوليه در آن سوي كارگران مهاجر راه‌آهن صورت گرفت.

چال هرز

از محلات منطقه‌ شميران در شمال شهر تهران است كه در منطقه 3 شهرداري واقع شده است.
در گذشته‌هاي دور، محله چال هرز گودال بزرگ و دره‌شكلي بوده كه هرز آب‌ها به آنجا سرازير مي‌شده و به اين سبب نام چال هرز (تركيب چاله و هرز) را به خود گرفته است.
با گذشت زمان و تخليه خاك و نخاله، از عمق گودال كاسته شده و به كشت گندم درآمده و كم كم كاربري مسكوني پيدا كرده است. چال هرز محله‌آي جذاب و باطراوت است كه مسيل شهرزاد و درختان بلند به زيبايي‌هاي اين محله، جلوه بيشتري مي‌بخشد.
حسينيه ارشاد (كه در سال 1346 توسط نيروهاي فعال مذهبي آقايان دكتر ميناچي، همايون و عبدالحسين علي آبادي، تأسيس گرديد و در سالهاي بعد، محل سخنراني دكتر علي شريعتي و شهيد مرتضي مطهري شد) نيز از ابنيه تاريخي و مهم اين محله ايت. اين محله از شمال به بزرگراه شهيد همت، از غرب به جاده قديم شميران، از شرق به اراضي سلطنت آباد و از جنوب به خيابان پاسداران منتهي مي‌‌شود.

چاله میدان

محله چاله ميدان داراي ارج و قرب خاصي در ميان مردم تهران است و معمولاً در بسياري از كنايه‌هاي كلامي با مقاصد خاص از اين ميدان معروف ياد مي‌شود. درباره‌ نام چاله ميدان بايد گفت كه اين قضيه به دوران صفويه باز مي‌گردد. سلاطين صفوي كه نقش زيادي در ايجاد شهر تهران داشتند، از خاك مرغوب بخشي از زمين‌هاي اطراف براي حصاركشي اين شهر استفاده كردند تا اينكه آن قسمت، تبديل به چاله‌اي بزرگ شد. اطراف چاله ميدان، سال‌ها بعد به دليل رشد بي‌رويه شهر تهران، در محاصره ساختمان‌ها قرار گرفت و ميداني در آن ايجاد شده كه همان «چاله ميدان» معروف است.
اين ميدان كه امروزه چندان نام و نشاني از آن نيست، درست در ميان مكان‌هايي چون جنوب بازار چهل تن و امامزاده سيد، ميدان امين السلطان، گمرك، خاني‌آباد و دروازه پاقاپوق (اعدام) قرار داشته و قديمي‌ها هنوز بخشي از اين مناطق را به عنوان چاله ميدان مي‌شناسند. اين محله اكنون جزء منطقه 12 شهرداري تهران به حساب مي‌آيد.

چهارصد دستگاه

اين محله نيز در منقه 14 واقع گرديده، از شمال به خيابان پيروزي، از غرب به خيابان شكوفه، از جنوب به خيابان شهيد عزيزي و از شرق به خيابان افخم منتهي مي‌شود. علت نامگذاري محله چهار صد دستگاه، ساخت 400 واحد ساختمان مسكوني بوده كه توسط مهندسين آلماني ساخته شده است و در ابتدا مكاني باري اسكان مستشاران بوده و ليكن پس از اتمام جنگ جهاني دوم و ترك مستشاران خارجي، از سوي دولت به افرادي كه 5 سال در تهران سكونت داشته و صاحب شغل بوده و تعداد خانوارشان بيش ار 5 نفر و بدون خانه بودند تعلق گرفت. در حال حاضر به دليل عبور بزرگراه امام علي (ع) و عمليات عمراني در اين محله بخشي از ساختمان‌هايي كه توسط مهندسين آلماني ساخته شده، تخريب گرديد و تنها آثار محدودي از آن به جاي مانده كه خانه استاد معين و استاد جاهد (موزيسين معروف كه مهمترين اثرش هزاردستان است) از نمونه‌ آن است. اين محله داراي دو كتابخانه بزرگ به نام‌هاي ابن سينا و استاد معين و همچنين اداره آموزش و پرورش منطقه 14، سازمان دانش آموزي منطقه، پژوهش سراي خوارزمي، كلانتري 110، حوزه علمينه خواهران و مجموعه‌ فرهنگي غدير و بخش‌هاي ديگر مي‌باشد كه به غناي فرهنگي محله افزوده است.

چیذر

چيذر يا چيزر دهي بوده در شرق تجريش بين رستم آباد و دزاشيب. چيذر كه از غرب به تپه‌ةاي قيطريه، از جنوب به اختياريه و بزرگراه آيت الله صدر، از شمال به نياوران و دربند و از شرق به فرمانيه منتهي مي‌شود، در منطقه‌ 1 قرار دارد . منطقه چيذر به اتابك اعظم تعلق داشته و بعد از فوت او به دامادش، صارم الدوله، رسيد اهالي منطقه كه شغل كشاورزي، دامداري و زراعت داشتند، از رعيت‌هاي صارم الدوله محسوب مي‌شدند. وجود دو امامزاده در اين منطقه باعث حضور بيشتر مردم در محله شده و به دليل خاك خوب و آب و هواي مناسب و محصولات خوب آن، جمعيت تقريباً زيادي داشته است. نام چيذر بر روي سنگ مزارهاي قديمي به صورت شيزر كنده شده كه گويا معرب چيزر است. گفته مي‌وشد كه احتمالاً نام شيزر با آتشكده شيز در اروميه مرتبط بوده كه عده‌اي آنجا را محل تولد زرتشت پيامبر مي‌دانند و از آنجا كه بين رستم آباد و چيذر، نزديك امامزاده علي اكبر، بر بالاي يك بلندي آثاري از يك قلعه قديمي ديده شده، گمان مي‌رود كه اين قلعه در دوران پيش از اسلام، محل عبادت يا آتشكده زرتشيان بوده است. عده‌اي نيز چيذر را به معناي زرخيز مي‌دانند و معتقدند به دليل حاصلخيز بودن خاك اين منطقه، آنجا را چيذر ناميده‌اند.

حدیقه

حديقه منطقه‌اي كوچكبين احتسابيه و دارآباد است كه نخستين بار، امين السلطان صدر اعظم ناصر الدين شاه، در آنجا براي خود باغ و عمارت ييلاقي ساخته بود.
حديقه كه در حال حاضر به ويلا معروف است، در دهه‌ 1320 توسط تاجري به نام آقاي اساسي خريداري شد.
اين منطقه كه در ابتداي جاده لشكرك كنوني قرار دارد، در قديم به نام‌هاي وجيهيه، رحمت‌آباد و حديقه الرحمان معروف بوده است.
پارك‌هاي البرز (جاده لشگرك،ابتداي شهرك البرز)، گلداني (جاده لشگرك، خيابان 1505 ارتش، شهرك البرز)، نفت (خيابان لشگرك) و بيمارستان ارتش، از امكنات تفريحي و پزشكي اين منطقه به شمار مي‌روند.
اين محله هم اكنون جزء منطقه 1 شهرداري تهران محسوب مي‌شود. در مورد وجه تسميه اين محله مي‌توان گفت به علت موقعيت جغرافيايي و سرسبزي آنجا است كه نام حديقه به معني باغ را بر اين محله نهاده‌اند.

حسن آباد

يكي از محله‌اي قديمي تهران بوده كه اكنون جزء منطقه 11 شهرداري به حساب مي‌آيد. حسن آباد در مركز شهر تهران و در همسايگي منيريه قرار گرفته و ميداني نيز به نام حسن‌آباد (كه پس از انقلاب به «ميدان 31 شهريور» تغيير نام يافته است) در آن منطقه وجود دارد.
ميدان حسن‌آباد از ميادين تاريخي و جزء بافت تاريخي و سنتي تهران قاجاري است. محل آتش نشاني فعلي، قبلاً قبرستان حسن‌آباد بوده و افرادي چون ميرزا جهانگير خان و شهداي مشروطيت از جمله ملك المتكلمين و صور اسرافيل در آنجا دفن شده‌اند.
در طي بازسازي اين ميدان تاريخي، تمام خيابان‌هايي كه منتهي به ميدان مي‌شدند، سنگفرش شده و عبور و مرور خودروها تنها از طريق زير گذر شمال به جنوب آن كه خيابان حافظ را به خيابان وحدت اسلامي متصل مي‌كند، انجام مي‌گيرد.
ميدان حسن‌آباد امروزه با يك ايستگاه مترو با بقيه نقاط شهر ارتباط دارد. حسن‌آباد از شمال به پل حافظ، از شرق به خيابان وحدت اسلامي، از غرب به خيابان وليعصر و از جنوب به خيابان ابوسعيد منتهي مي‌شود.

حصاربوعلی

حصار بوعلي، دهكده‌اي است در سه كيلومتري شرق تجريش كه از شمال نياوران، از جنوب به فرمانيه و اختاريه، از غرب به كامرانيه و از شرق به صاحبقرانيه منتهي مي‌شود.
قدمت حصار بوعلي مشخص نيست، اما سنگ‌ قبرهاي پيدا شده در اين منطقه متعلق به سالهاي 1015 تا 1095 (ه.ق) است.
حصار بوعلي را كوچه‌هاي معروفي چون ملك آباد (خيابان شهيد ناطقيان)، درآسياب (كوچه خان سفيد) و استخر (محمد عسگريان) تشكيل مي‌دهند.
هم اكنون در حصار بو‌علي، فقط چند خانه قديمي باقي مانده كه مهمترين آنها، خانه‌اي با معماري قاجاري و قدمتي حدود 150 سال است.
وجه تسميه اين منطقه، منسوب بودن اهالي اين دهه به ابوعلي سينا، حكيم و فيلسوف مشهور است. اين محله در منطقه 1 تهران قرار گرفته است.

حکیمیه

حكيميه با فاصله اندكي در شمال جاده دماوند و جنوب اتوبان بابايي قرار دارد. اين منطقه در دوران ناصري، منزل اول سفر به طرف دماوند و از قرار، مدتي به نام (اماميه) معروف بوده است. چون ميرزا علي نقي حكيم الممالك، آن را خريداري و آباد كرده، آن را به نام خود (حكيميه) ناميد.
حكيم الممالك، طبيب محمد شاه و ناصرالدين شاه بود و زماني هم حاكم قم شد.
بعد از حكيم الممالك، ميرزا زين ‌العابدين امام جمعه آن را خريد و مدتي به «اماميه» معروف شد.
حاج ميرزا زين العابدين امام جمعه فرزند حاج ميرزا ابوالقاسم، سومين امام جمعه شهر تهران بود. او بود كه داماد ناصر الدين شاه شد و زندگي او حوادث فراواني را به دنبال داشت.
اين محله از شمال به بزرگراه شهيد عباسپور، از جنوب به بزرگراه تهران – دماوند ، از غرب به جاده لشگرك و از شرق به تهرانپارس منتهي مي‌شود. محله حكيميه جزء منطقه 4 تهران است.

داراباد

دارآباد در شرق شميران واقع شده و آب و هوايي كوهپايه‌آي دارد. زمستانهاي سرد و سخت از خصوصيات اين منطقه بوده و ميزان بارندگي در آن به علت كوهپايه‌اي نسبت به مناطق ديگر تهران و شميران، بيشتر است.
اين منطقه از شمال به رشته كوه توچال، از جنوب به اقدسيه، از شرق به زمينهاي معروف باقلازار و از غرب به زمينهاي رحمان آباد توچال منتهي مي‌شود.
در جنوب شرقي دارآباد، تپه معروف «سينه قلعه» قرار دارد كه اداره باستان شناسي در زمان محمد رضا پهلوي، طي حفاري‌هاي متعدد آثار زيادي در آن كشف نموده است.
در سال 1321 (ه.ق) كه مظفرالدين شاه به دليل بيماري در اين منطقه خوش آب و هوا ساكن شد، قصري در اينجا براي خود ساخت و از آن به بعد، اين منطقه به «شاه آباد» معروف شد.
وجه تسميه دارآباد، وجود درختان زياد در اين منطقه بوده؛ چرا كه در بسياري از گويش‌هاي فارسي، دار به معناي درخت است. اين محله در منطقه 1 تهران قرار دارد.

داوودیه

داوديه به محله‌اي با سابقه ديرين است كه در منطقه 3 شهرداري قرار گرفته و يكي از شاخصه‌هاي معروف آن، بلوار ميرداماد مي‌باشد كه از زيباترين و قديمي‌ترين بلوارهاي تهران است. منطقه داوديه از شمال به جنوب به محدوده ظفر تا ميرداماد و از غرب به شرق به خيابان نفت تا شريعتي گفته مي‌شود.
ميرزا آقاخان نوري، صدر اعظم، اين اراضي را براي پسرش، ميرزا داود خان، خريد و آن را توسعه داد.
اين منطقه در ابتدا ارغونيه نام داشت و بعدها به دليل ذكر شده، به داوديه نام گرفت.
هر چند بسياري از اراضي داوديه مسكوني شده، اما هنوز بخش‌هايي از تپه‌هاي داوديه به صورت جنگل كاري مورد استفاده ورزش دوستان است.
دبستان و دبيرستان مريم، مخصوص اقليت ارامنه و مجموعه ورزشي شهيد كشوري نيز در اين منطقه واقع است.

دربند

دهكده‌اي بسيار قديمي است كه از شمال به كوه‌هاي توچال و ده پس قلعه، از جنوب به جعفرآباد و سعد آباد، از مشرق به امامزاده قاسم و از مغرب به بازوي كوه توچال مي‌رسد. رودخانه پس قلعه از وسط دربند مي‌گذرد اين محله جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود. به دستور رضاخان پهلوي در دربند، مهمانخانه‌، ويلا، اداره شهرباني، اداره پست، شهرداري و كارخانه برق ساخته شد كه برق كاخ سعدآباد از آنجا تأمين مي‌شد.
گفته شده است كه مهمانخانه دربند، نخستين مهمانخانه‌ در ايران بود كه امكانات پذيرايي از شخصيت‌هاي خارجي در آن فراهم بوده است.
منطقه دربند به دليل اينكه در منطقه ييلاقي و كوهستاني تهران واقع شده، منطقه‌اي ايده‌آل براي كوهنوردي است.
اين منطقه، قهوه‌خانه‌هاي سنتي دارد و از سال‌هاي پيش، محل تفريح و گشت و گذار تهراني‌ها، خصوصاً در روزهاي تعطيل و آخر هفته بوده است. چشم انداز زيبا و طبيعي اين منطقه در جلب توجه مردم ، نقشي مهم و اساسي دارد.

درخونگاه

«درخونگاه» از محلات قديمي تهران و جزءؤ منطقه 12 به شمار مي‌رود.
تكيه معروف درخونگاه، در ايام محرك، پذيرايي عزاداران زيادي است و در بقيه ايام سال از آن براي كارگاه چوب بري استفاده مي‌شود.
در اين محله، حمامي قديمي وجود داشت كه پس از مدتي، به مدرسه چال حصار تبديل شد.
بافت قديمي، كوچه‌هاي باريم و طولاني، خانه‌هاي كاه‌گلي با درهاي كوتاه، كوبه‌هاي دوگانه و خانه‌هاي بيروني – اندروني از ويژگي‌هاي اين محله است.
درخونگاه دو معني دارد: 1- خانگاه: زيرا وزراي زيادي در اين منطقه سكونت داشتند: مثل مشيرالسلطنه، مجد الدوله، مستوفي الممالك و ... 2- در تكيه درخونگاه، نخلي وجود دارد كه به گفته اهالي محل به زور دعوا و خونريزي، به اين محل آورده شده و همين خونريزي، علت نامگذاري اين محله است.
اين محله از شمال به خيابان انقلاب، از جنوب به خيابان امام خميني، از غرب به خيابان حافظ و از شرق به لاله زار نو منتهي مي‌‌شود.

درکه

دركه در غربي‌ترين كوهپايه‌هاي شمال تهران، در انتهاي خيابان دركه، واقع شده و يكي از دهات خوش آب و هواي شميرانات است.
روستاي دركه كه جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود، در شمال غرب تهران قرار دارد و آغاز يكي از مسيرهاي مناسب كوهپيمايي در تهران است. پس از 5 ساعت پياده‌روي در كوهستان به پلنگ چال مي‌رسيم كه از آنجا مي‌توان به ايستگاه پنجم تله كابين توچال رفت. اين دهكه به علت قرار گرفتن در مسيرهاي كوهپيمايي، از پر رفت و آمدترين مناطق ييلاقي تهران است و به خصوص در آخر هفته و روزهاي تعطيل، جمعيت زيادي را به خود مي‌بيند.
خانه‌ةاي دهكده دركه، بيشتر خانه‌هاي قديمي با سقف شيرواني است كه در كوچه‌هاي باريك و پردرخت ساخته شده‌اند؛ اما با تغيير شرايط زندگي، اين خانه‌هاي كم كم جاي خد را به آپارتمان‌هاي نوساز داده‌اند. در دركه سه امامزاده وجود دارد كه عبارتند از: امامزاده محمد ولي، امامزاده مطيب و امامزاده عزيز. اين محله از شمال به كوههاي توچال، از جنوب به بزرگراه چمران و اوين، از شرق به ولنجك و از غرب به فرحزاد منتهي مي‌گردد.

دروس

دروس از شرق به سلطنت آباد، از غرب به قلهك، از شمال به رستم آباد و از جنوب به چال هرز محدود و جزء منطقه 3 محسوب مي‌وشد. دروس در قديم، دهكده‌اي بود ارمني نشين كه مردم به كشاورزي در اراضي آن مشغول بودند. ساكنان ده در قلعه‌اي كه در آن حدود بود، زندگي مي‌كردند. مالكيت ده در اختيار حاج مخبرالسلطنه هدايت، نويسنده كتاب «خاطرات و خطرات» بود كه هم اكنون نيز مقبره خانوادگي او در آنجا قرار دارد. مخبرالسلطنه بيمارستاني نيز با نام خود در آن اراضي بنا كرد كه هنوز هم به فعاليت مشغول است. دو رشته قنات در اين ده جاري بود؛ يكي قنات نصرت در محل چهارراه قنات فعلي و ديگري در مشرق دروس به نام قنات شيميايي كه هر دو كماكان جاري‌اند.
از جمله حوادث تاريخي دروس، يكي بمباران شدن آن توسط هواپيماهاي روسي در ابتداي جنگ جهاني دوم به سبب نزديكي اين منطقه با كارخانه‌ اسلحه سازي سلطنت آباد و ديگري مركزيت تبليغات حزب توده در سال 1321 شمسي است.
بر اساس كاوشهاي باستان‌شناسي كه در سالهاي اخير صورت گرفته، زمان استقرار در اين محله به هزاره اول (ق.م) باز مي‌گردد.

دریان نو

نام محله‌اي در غرب تهران، واقع در منطقه 2 است. محله دريان نو در شمال شرقي ميدان آزادي و در ميان خيابان‌هاي ستارخان، بهبودي و بزرگراه‌هاي يادگار امام و شيخ فضل الله نوري قرار گرفته است.
محلات پيرامون دريان نو عبارتند از: جمشيديه، شهرآرا، تهران ويلا، آريا شهر، طرشت و جاويد آباد.
خيابان‌هاي اصلي دريان نو عبارتند از: حبيب الله، زنجان شمالي، بلوار سيادت و بلوار كل‌ها. اين محله داراي 5 بوستان به نام پارك كميته، بوستان اركيده، پارك دوستان، بوستان انقلاب و پارك چمن است.
بنانگذار محله دريان نو، حاج مهدي ابراهيمي درياني است. وي از اهالي دهكده دريان در استان آذربايجان شرقي بود كه در تهران آبادگري زيادي كرد و بنايد محله‌هاي شهرآرا، دريان نو، و مناطق پيرامون خيابان ستارخان را گذاشت.
دريان نو به نام زادگاه وي ناميده شده و شهر آرا نيز نام شركتي بود كه او تأسيس كرد.

دزاشیب

دزاشيب كه جزئ منطقه 1 به حساب مي‌آيد، در شرق تجريش واقع شده و از شمال به امامزاده قاسم، از جنوب به قيطريه، از غرب به خيابان شريعتي و از شرق به چيذر محدود مي‌شود. قسمت شمالي دزاشيب، را محله بالا و قسمت جنوبي آن را محله پايين مي‌گويند. اهالي دزاشيب، از مهاجران مازندران بوده‌اند. شغل اكثر مردم كشاورزس و دامداري بوده و بقيه را كاسبان محل تشكيل مي‌دادند. دزاشيب در واقع، محل گذر به نياوران و فرمانيه بوده است. از ديگر مكان‌هاي مهم و قديمي و معروف دزاشيب مي‌توان به تكيه دزاشيب به نام «تكيه سيد الشهدا» اشاره كرد كه با مساحت 400 متر مربع، قدمتي در حدود 250 سال دارد.
نام دزاشيب را «دزج سفلي» ، «دزاآشب» و «دزاه شيب» دانسته‌اند. گويا تا دوره قاجار ، محلي‌ها آنجارا «ددشو» مي‌خوانده‌اند. دزج يا ديزج يا همان دژيادر نوعي قلعه بوده است. در كتاب‌هاي جغرافيايي قديم از دهي بزرگ به نام «دزاره قصران» نام برده شده و حدس زده مي‌شود كه منظور، همين دزاشيب باشد كه به علت شيب تند زمين، در آنجا به آن «دزاشيب» مي‌گفتند.

دولت

خيابان دولت (شهيد كلاهدوز) از خيابان شريعتي شروع مي‌شود و با چند تقاطع مهم از جمله خيابان فكوريان؛ كه خيابان يخچال را به دولت وصل مي‌كند،‌بلوار كاوه و ديباجي جنوبي تا خيابان پاسداران ادامه دارد.
قدمت خيابان دولت به دهه 1330 مي‌رسد كه سفارت بريتانيا در آنجا احداث و پس از آن به «خيابان دولت» معروف شد. هر چند شيوه خيابان بندي و ساختمان‌ها به سبك جديد ساخته شده، اما كوچه‌هاي قديمي و بن‌بست‌هايي كه به باغ‌هاي دولت منتهي مس‌شوند، هنوز باقي مانده‌اند، از جمله مي‌توان به بن بست موسوي، روبروي خيابان شهيد گودرزي، نرسيده به سه راه نشاط اشاره كرد. خيابان دولت سه كيلومتر طول دارد. محدوده سفارت انگلستان از خيابان دولت، روبروي مسجد اعظم شروع شده و با مساحتي حدود 19 هكتار تا انتهاي پل صدر ادامه مي‌يابد. گورستان سربازان كشته شده انگليسي در جنگ جهاني دوم، سفارت انگلستان و انجمن شاعران ايران نيز در اين محله واقع شده است.
محله دولت جزء منطقه 3 تهران است و از شمال به بزرگراه آيت ا... صدر، از جنوب به خيابان فكوريان، از شرق به بزرگراه پاسداران و از غرب به خيابان دكتر شريعتي منتهي مي‌شود.

دهکده المپیک

يكي از محلات واقع در منطقه 22 تهران است كه در شمال غرب شهر و در يكي از خوش آب و هواترين مناطق قرار گرفته و كريدور اصلي هواي شهر از اين منطقه است.
علت نامگذاري اين محله، برگزاري بازيهاي آسيايي تهران است؛ چرا كه دهكده باز‌ي‌ها در اين محل قرار داشت.
پارك معروف و زيباي چيتگر نيز در اين محله واقع شده و به طور كلي، اين محله چنديد برابر استاندارد جهاني داراي فضاي سبز است و چشم انداز البرز جنوبي آن، بسيار زيباست.
آب و هواي بسيار خوب دهكده باعث شده تا مردم از مناطق ديگر تهران به اين منطقه روي بياورند.
كار ساخت دهكده المپيك در تپه لتمان كن از اواخر سال 1351 و همزمان با شروع ورزشگاه آزادي شروع شد.
دهكده المپيك عملاً از اواسط سال 1345 به صورت مسكوني درآمد. اين محله از شمال به بزرگراه ايران‌شهر، اط جنوب به جاده قديم كرج، از شرق به بزرگراه شهيد همت و از غرب به بزرگراه تهران- شمال منتهي مي‌شود.

رستم آباد

رستم‌آباد از شمال به چيذر و فرمانيه، از جنوب به خيابان دولت، از شرق به ميدان اختياريه و پاسداران و از غرب به ميدان پيروز و ديباجي جنوبي منتهي و جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود. اهالي رستم آباد را چهار طايفه تشكيل مي‌دهند: طايفه عرب، طايفه محسنيان، طايفه رحيميان. اهالي رستم آباد از تبار خوزستان هستند. از سال 1322 اين منطقه به منطقه‌اي آباد و پرجمعيت تبديل شد و به سه منطقه رستم‌آباد پايين، رستم آباد وسط (ابتداي خيابان گرگاني تا ابتداي بزرگراه صدر) و رستم آباد بالا تقسيم شد.از رستم آباد قديم هنوز كوچه‌هايي كه عرض سه متر و كمتر از آن هم دارند، باقي مانده است؛ از جمله كوچه‌هايي كه در خيابان شهيد فريدون خاني است. به طور كلي اين منطقه تا حدي توانسته بافت شهري گذشته خود را حفظ كند. در منطقه رستم‌آباد، دو قنات وجود دارد: يكي در رستم آباد بالا (ديباجي شمالي) و ديگري در رستم آباد پايين (ديباجي جنوبي).

زرگنده

زرگنده كه در منطقه‌ 3 واقع شده، محله‌اي قديمي است كه در گذشته‌هاي دور، جزء يكي از ييلاق‌هاي خوش آب و هواي تهران بوده و وجود قنوات و آب‌هاي زيرزميني نشانگر روزهاي شادابي و طراوت اين محله است.
از بدو استقرار سفارتخانه‌ها در تهران، عمارت تابستاني كاركنان سفارت روسيه در انتهاي شمالي اين محله قرار داشت و به دليل مجاورت اين محله با سفارت روسيه، اين محله ييلاق كاركنان روسيه محسوب مي‌شد.
كوچه قنات، روبروي مسجد جامع زرگنده به دليل وجود قناتي كه آب شرب اهالي محل را تامين مي‌كرد، به اين نام معروف شده است. اين كوچه با دارا بودن پله‌هاي فراوان و خانه‌هايي كه هنوز باقت قديمي خود را حفظ كرده‌اند، محله زرگنده قديم را در اذهان زنده مي‌كند.
وجه تسميه زرگنده، به كشف سكه‌ها و كوزه‌هاي باارزش موجود در تپه‌هاي برمي‌گردد. اين محله از شمال و غرب به بزرگراه مدرس، از جنوب به خيابان دستگردي و از شرق به خيابان دكتر شريعتي منتهي مي‌شود.

زعفرانیه

زعفرانيه يكي از محلات شمال تهران واقع در منطقه 1 است كه در شهرستان شميرانات واقع شده. زعفرانيه از شرق به ميدان تجريش، روستاي اسد آباد و كاخ سعدآباد و از سوي جنوب به خيابان ولي عصر و محله الهيه محدود مي‌شود. در غرب آن، محدوده خيابان پسيان و محله ولنجك و در شمال آن رشته كوه البرز واقع شده است. رودخانه و مسيلي به نام ولنجك، جدا كننده محله زعفرانيه از محله ولنجك است. از تپه‌هاي مشرف به زعفرانيه مي‌توان به ايستگاه تله كابين توچال رسيد. كوه‌ةاي مشرف به زعفرانيه و ولنجك عبارتند: از كوه كاره دلواز، كوه گردرك، كوه گل خاص، كوه كروا و قله ولنجك.
اين محله در زمان قاجار، آباد بوده و ظاهراً حسينعلي خان معير الممالك در آباداني آنجا نقش برجسته‌اي داشته است. در زمان رضا خان پهلوي نيز مزرعه‌اي بود كه زمين‌هاي زراعي آن تا نزديك باغ بردوس مي‌رسيد. در زمان احداث خيابان وليعصر (پهلوي سابق) خيابان فرعي به سمت اسد آباد كشيده شد. حوالي اين خيابان امروزه زعفرانيه مشهور است.

سبزه میدان

سبزه ميدان از ميدان هاي مهم درالخلافه تهران و در واقع، ميدان اصلي شهر در دوره قاجار بوده است. رد حال حاضر، آب‌نماي قديمي آن تبديل به ميدان چهار گوش سنگي و مغازه‌هاي نوساز و پاساژ شده است. اساس طرح اوليه از قديم باقي مانده، اما شكل معماري جديد را به خود گرفته است. سبزه ميدان علاوه بر محل كسب، محل تجمع مردم در ايام محرم بوده و هم اكنون نيز هست. از رويدادهاي مهمي كه در سبزه ميدان آن زمان اتفاق مي‌افتاد، اعدام مجرمان بود كه باز اين عمل به دستور امير كبير از اين ميدان به ميدان پاقاپوق (اعدام قديم و محمديه فعلي) انتقال يافت. ميدان در حال حاضر، همان اسلوب قديمي را دارد، البته بدون آن درختان بلند، آب‌نماها و مغازه‌ةاي قديمي. وجه تسميه سبزه ميدان اين است كه در زمان سلطنت زنديه و قاجاريه، محل كشت و تهيه سبزيجات اهالي تهران بوده است. البته اين ميدان در دوران قاجاريه «تخته پل» هم ناميده مي‌شد. در عهد ناصرالدين شاه، حاجب الدوله، كه كشت سبزي را ممنوع و آنجا را به تفرجگاه تبديل كرد. اين ميدان، چند سال در ايام رمضان، بازار روز شده و در آن كالاهاي گوناگون عرضه مي‌شد. در عهد رضا شاه نيز باغچه‌هايي در وسط ميدان ساخته شده بود. اين محله در حال حاضر جزء منطقه 12 تهران محسوب مي‌شود.
اين محله از شمال به خيابان خيام، از جنوب به خيابان ناصر خسرو، از غرب به بازار و از شرق به ميدان امام خميني منتهي مي‌شود.

سرآسیاب دولاب

سرآسياب از محلات قديمي واقع در منطقه 14 شهرداري تهران است كه هنوز در آن مي‌توان بافت قديمي شهر را به خوبي ديد، بازارچه‌ها و ميدان ميوه و تره‌بار آن، همچنان به شكل سنتي برقرار است، اين مركز خريد، حدود 27 سال پيش به شكل امروزي تغيير كرد.
پيش از اين در محل فعلي اين منطقه، زمين‌هاي كشاورزي قرار داشت. در محلي كه امروز به نام ميدان سرآسياب خوانده مي‌شود، آسياب بزرگي براي آرد كردن گندم وجود داشت. همچنين موتور آبي كه آب اين زمين‌ها را تأمين مي‌كرد و حدود 150سال قدمت دارد، هنوز در محل باقي است. مراكز فراوان پرورش گل و گياه در اين منطقه، به علت خاك مطلوب كشاورزي اين زمين‌هاست، به طوري كه از قديم الايام خيار دولاب معروف بوده است.
اين محله از شمال به خيابان 17 شهريور، از جنوب به افسريه و قصر فيروزه، از شرق به خيابان پيروزي و از غرب به بزرگراه آهنگ منتهي مي‌شود.

سرپولک

يكي از محلات قديمي شهر تهران است. گذر و محل سرپولك در تقاطع خيابان‌هاي پانزده خرداد و شهيد مصطفي خميني و در نزديكي بازار تهران واقع شده و اكنون جزء منطقه 12 محسوب مي‌شود. گذر سرپولك از گذرهاي معروف تهران قديم بوده و در نزديكي اين محل، بازار آهنگران، بازار چهار سوق و بقعه چهل تن قرار دارد. گرمابه و مسجد سرپولك نيز ميان اهالي ناحيه از مكان‌هاي معروف به شمار مي‌روند.
از افراد معروف اين محل، مي‌توان به شهيد دكتر مصطفي چمران اشاره كرد كهدر محله سرپولك به دنيا آمد.
اين منطقه در زمان قاجار جزء املاك فرمانفرمايان (از خاندان با نفوذ دوران قاجار) بوده و عمده تجارت شهر در بازار چهل تن اين محل انجام مي‌شد. هر چند اين قسمت از شهر، كمترين ميزان جمعيت را در برداشت، اما از محله‌هاي بسيار مهم شهر بود. اتباع خارجي يعني شاغلين سفارتخانه‌ها، اغلب براي تهيه اقلام مصرفي و اجناس لوكس به بازار اينمحل مراجعه مي‌كردند؛ به همين دليل، خياط خانه‌هاي فرنگي، عكاسي‌ها و صرافي‌ها در اين مكان متمركز شده و مغازه دارها به سبك اروپا، ويترين‌ها را تزئين مي‌كردند.

سرخه حصار

سرخه حصار نام ده كوچكي بود در دامنه‌ كوه. در سال 1303(ه.ق) بنياد قصرايب در آنجا نهاده شد كه به «قصر ياقوت» معروف شد. اين قصر يك كاخ ييلاقي به شمار نمي‌رفت، بلكه ناصرالدين شاه بيشتر در پاييز و زمستان، آن هم پس از انجام مراسم شكار از آن استفاده مي‌كرد. وجه تسميه اين كاخ را به دو سبب نوشته‌اند؛ يكي اينكه در سرخه حصار واقع بوده و ديگري اينكه شيشه‌هاي در و پنجره آن عمارت، سرخ رنگ بوده است.
علت اينكه اين منطقه را سرخه حصار ناميده‌اند، شايد به خاطر سرخي سنگ‌هاي آن منطقه و يا خرابه‌اي از سنگ‌هاي سرخ رنگ كه در آن ناحيه وجود داشته، بوده است.
مراسم معروف آش‌پزان در عهد ناصري هر ساله در سرخه حصار برگزار مي‌شد. همچنين در اين منطقه، آسايشگاهي مجهز جهت درمان و استراحت كارگران و خانواده‌هاي آنان بنا گرديد. اين منطقه با مباشرت ميرزا محمد خان و سرتيپ گروسي، پيشخدمت ناصرالدين شاه آباد شد.
اين محله در منطقه 13 تهران واقع شده است و از شمال به جاده لشگرك، از جنوب به پارك جنگلي سرخه حصار، از غرب به خيابان گل مريم و از شرق به جاده بيمارستان منتهي مي‌شود.

سعادت آباد

محله نوسازي در منطقه 2 تهران كه در شمال غرب شهر واقع شده است. سعادت آباد از جنوب به شهرك غرب، از شرق به اتوبان چمران، از شمال شرق به اوين و از شمال غرب به فرحزاد راه دارد. بزرگراه يادگار امام نيز شمال و غرب سعادت آباد را محصور كرده است. اين منطقه براي اولين بار، توسط سيد ضياءالدين طباطبايي آباد شد.
مناطق كوي فراز و شهرك مخابرات (بهرود)، مجتمع مسكوني آتي ساز، بيمارستان مدرس، عرفان، پارسيان، دانشگاه امام صادق، دانشگاه علامه‌ طباطبايي، پارك پرواز (شهرك آموزش ترافيك)، پارك سعادت آباد بوستان در اين محدوده واقع شده است.
از جمله خيابان‌هاي مهم سعادت آباد مي‌توان به 24 متري سعادت‌آباد، خيابان سرو، خيابان علامه، خيابان فرهنگ، خيابان پاك‌نژاد، خيابان صراف‌ها، خيابان مرواريد، بلوار شهرداري و بلوار بهزاد اشاره نمود.

سعد آباد

قريه سعد آباد كه در عهد قاجار از بهم پيوستن 7 باغ به جود آمد، در مكاني قرار داشت كه 18 كاخ ييلاقي اول از خاك سربرآوردند.
شاه محله، ترش محله، جعفر آباد قاسم آباد، باغ محله، سعدآباد و تپه عليخان، همان 7 باغي بودند كه به هم پيوستند و يك پارچه شدند.
پيش از آنكه پهلوي اول، قريه سعدآباد را خريداري كند، آنجا محل پرورش مرغ و ماكيان بود و مردم محلي به آن دهكده مرغي يا محلي مي‌گفتند، اما از آنجا كه پهلوي اول به گل و گياه بسيار علاقه مند بود، پس از خريد سعدآباد، آنجا را از شكل قبلي درآورد، مرغداري‌هارا جمع كرد و دستور داد آن محل را چنار، كاج و بيد بكارند. رضا شاه فصل تابستان رادر كاخ شهوند سعد آباد و بقيه سال را در كاخ مرمر اقامت داشت و خانواده وي نيز از اين روش تبعيت مي‌كردند. به همين جهت سعد آباد به عنوان اقامتگاه ييلاقي خانواده سلطنتي مطرح بود. در زمان پهلوي دوم، پس از سوئ قصد به وي در كاخ مرمر، كاخ سعد آباد اقامتگاه دائمي آنها شد. كاخ سعدآباد اكنون به موزه وسايل و هداياي شاهنشاهي تبديل شده و جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود.

سنگ لج

محله سنگلج از ضلع جنوبي پارك شهر (خيابان بهشت) تا بازار قوام‌الدوله، از غرب تا خيابان وحدت اسلامي و 30 تير و از شرق تا خيابان خيام امتداد دارد. سنگلج از محله‌هاي قديمي دارالخلافه بوده كه امروزه قسمت مهمي از آن پارك شهر شده و جزء منطقه 12 محسوب مي‌شود كه رضاشاه در اين محله بزرگ شده بود و اصرار داشت كه براي از بين بردن سوابق خود، محل را تخريب كند. سابقه تاريخي سنگلج به سال 1205 (ه.ق) باز مي‌گردد كه براي استفاده منطقه مسكوني طراحي شده و ساخت آن بر عهده محمد تقي خان بوده است.
سنگلج در عصر خود يكي از بزرگترين، آبادترين و پرجمعيت‌ترين محلات تهران بود كه تكيه‌هاي آن شهرت بسياري داشت. تكيه مشهور «قورخانه كهنه» از جمله آنهاست كهدر حال حاضر به خيابان قورخانه تبديل شده و در آن اتصالات لوله، پيراهن و كت و شلوار به فروش مي‌رسد. سنگلج نامي كهنه و باستاني استكه مشابه آ» در ماوراءالنهر نيز وجوددارد.
بعضي از محققان اصل كلمه سنگلج را «سنگ رج» دانسته‌اند، رج به معني رديف است و اصطلاح سنگ رج مربوط به تقسيم آب با پاره‌هاي سنگ بوده است.

سوهانک

محله سوهانك، دهكده‌اي بود در شمال شرقي تهران كه از جنوب به جاده ميني سيتي – لشگرك، از شمال به دامنه جنوبي البرز، از شرق به حداديه و از سوي غرب به گردنه قرچك منتهي و با گسترش شهر تهران، اكنون جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود.

سوهانك در ده كيومتري شرق امامزاده صالح تجريش و يك كيلومتري شمال جاده لشگرك واقع شده است.

آب سوهانك از چهار رشته قنات تأمين مي‌شده و محصولات آن، غلات و ميوه به ويژه زردآلو است.

از مكان‌هاي جالب اين محله، وجود تكيه قديمي سوهانك است كه نهر باصفايي از ميان آن مي‌گذشته و جزء آثار باستاني دوران قاجار و يا قبل از آن مي‌باشد.

همچنين آثاري از آسياب قديمي سوهانك وجود دارد كه محل آن در شمال سوهانك و ابتداي تنگه قرار گرفته و از ملات ساروج و سنگ خشك چين ساخته شده است.

سیدخندان

محله سيد خندان يكي از محله‌هاي قديمي تهران است كه بافت مسكوني آن با تجاري و اداري آميخته شده و جمعيت شناور بسياري در طول روز در اين محله تردد مي‌كنند.
سيد خندان يكي از محلات مرزي منطقه 3 محسوب مي‌شود كه با مناطق 4 و 7 همجوار است.
اين محله را بدين دليل سيد خندان مي‌خوانند كه پيرمردي روشن ضمير و دانا كه از آينده مطلع و پيشگويي‌هايي او زبانزد مردم (30 يا 40 سال پيش) بود، در اين محل سكونت داشت.
اين سيد چند حلب آب سرد داشت كه داخل رادياتور‌هاي ماشين‌هايي كه موتور آنها گرم مي‌كرد، مي‌ريخت. يكي از پل‌هاي معروف تهران در اين مكان قرار دارد و ساختمان بي‌سيم و راديو قديم و نيز موزه رضا عباسي در اين محله قرار گرفته است.
اين محله از شمال به بزرگراه همت، از جنوب به بزرگراه رسالت، از غرب به بزرگراه شهيد حقاني و از شرق به خيابان دكتر شريعتي منتهي مي‌شود.

شمس آباد

محله شمس آباد در محدوده شرقي تهران واقع شده است.
اين محله از شر به دره دارآباد، از شمال به حاشيه جنوبي تپه‌هاي لويزان، از جنوب به مجيديه شمالي و از غرب به كاظم‌آباد، محدود مي‌شود. اين محله جزء منطقه 4 تهران است.
اولين ساخت و سازها در اين بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و با افزايش مهاجرت روستائيان به شهرها و تبديل زمين‌هاي كشاورزي به واحدهاي مسكوني آغاز شده است.
با اين وجود مي‌توان گفت كه اين محل در مقايسه با محله‌هاي سنتي تهران (همچون مبارك‌آباد، دولاب، بهارستان و ...) محله‌اي نوپا با سابقه حداكثر 30 ساله است.
در اين محله، پارك ملت واقع در كوچه‌ صباح شرقي، از مكان‌هايي است كه سالمندان زيادي در آن حضور مي‌يابند.

شمیران نو

شميران نو يكي از محله‌هاي تهران است كه در منطقه 4 قرار دارد.
در اين محله نسبتاً بزرگ، ميدان پاكدامن (شهداي سابق) و پارك شقايق وجود دارد.
اين ناحيه از شمال به جنگل‌هاي لويزان، از جنوب به پاركينگ شركت اتوبوسراني، از غرب به پادگان نيروي دريايي و از شرق به خيابان هنگام منتهي مي‌شود.
در حدود چهل سال قبل، اين محله منطقه‌اي زراعي بوده و مالكان آن، برادران جعفريان بوده‌اند كه از آنها به هفت برادران ياد مي‌شود. در آن زمان، محله جزء زمين‌هاي مرغوب تهران بوده و اغلب غلات و حبوبات در آن كشت مي‌شد كه درصد قابل توجهي از مصارف مردم را تأمين مي‌كرد. اين منطقه در زمان اصلاحات ارضي (نخست وزيري علي اميني) از تصرف جعفريان بيرون آمده و به دست منصوبان حكومت درآمد كه آنان در آنجا ويلاهاي باغي احداث و ترجگاه تابستاني براي خود درست كردند.
از مساجد مهم اين محله مي‌توان به مسجد ثامن‌‌الئمه، مسجد قمر بني‌هاشم، مسجد حضرت ابوالفضل، مسجد موسي ابن جعفر و مسجد ثامن‌الحجج اشاره كرد.

شهرک غرب

مجتمع مسكوني شهرك غرب در شمال غربي تهران با طراحي و معماري شركت‌هاي غربي و با سرمايه بانك عمران وقت در اراضي قريه خوردين ساخته شده و به همين دليل شهرك غرب ناميده شد.
روايت ديگر حاكي از اين است كه چون اين شهرك در غرب تهران واقع شده به همين خاطر شهرك غرب خوانده مي‌شود.
شهرك غرب در منطقه 2 شهرداري تهران، واقع و داري هفت فاز مسكوني است. از خيابان‌هاي مشهور آن مي‌توان به خيابان ايران زمين، گلستان، مهستان، هرمزان، زرافشان و گل افشان اشاره كرد. اكثر خانه‌هايي كه در اين خيابان‌ها وجود دارند، ويلايي و شخصي هستند. از مشخصه‌ اين خانه‌ها، سقف‌هاي شيرواني آنهاست. در كنار اين منازل، آپارتمان‌ها و برج‌هاي بلند نيز به چشم مي‌خورد؛ مانند برج‌هاي ترهان و هرمزان، كه قبل از انقلاب اسلامي ساخته شده‌اند.
در سال‌هاي اخير، وجود مراكز خريد و چند مجتمع تجاري در شهرك غرب، مانند مجتمع گلستان باعث شده تا بسياري براي گذران اوقات فراغت خود از ساير نقاط شهر به اين منطقه بروند.
اين محله از شمال به سعادت آباد، از جنوب به گيشا، از غرب به فرحزاد و از شرق به بزرگراه چمران منتهي مي‌شود.

آریا شهر

محله‌اي در غرب تهران، واقع در منطقه 2 كه در دهه 50 با واگذاري زمين‌هاي منطقه به كاركنان آموزش و پرورش مسكوني شد. بعد از انقلاب، نام آريا شهر به صادقيه تغيير يافت.
خيابان ستارخان يكي از خيابان‌هاي اصلي صادقيه است. بلوار فردوس نيز در اين منطقه واقع شده است.
از مكان‌هاي معروف واقع در بلوار فردوس مي‌توان به مجموعه ورزشي برادران خادم، بازار ميوه و تره‌بار شهرداري و ايستگاه متروي صادقيه اشاره كرد.
نيمي از صادقيه در منطقه 2 و نيم ديگر در منطقه 5 واقع شده است. اين محله از شمال به باغ فيض (پونك)، از جنوب به ميدان آزادي، از غرب به بزرگراه شهيد ستاري (ميدان نور) و از شرق به بزرگراه يادگار امام منتهي مي‌شود. باغ‌هاي طرشت نيز از اراضي صادقيه است. مجتمع مسكوني گلستان، گلناز و المهدي پرجمعيت‌ترين قسمت‌هاي اين منطقه است. پارك‌هاي شكوفه‌هاي انقلاب، آزادي و كريمي، فضاي سبز محله را تشكيل مي‌دهند. مجتمع تجاري صادقيه در فلكه دوم يكي از پر رونق‌ترين مراكز تجاري تهران است.

ضرابخانه

ضرابخانه از محلات منطقه 4، در ابتداي پاسداران و پنج كيلومتري جنوب‌شرقي تجريش واقع شده است. در گذشته، اغلب شهرهاي بزرگ ايران ضرابخانه مخصوص خود را داشت و دولت براي هر يك، سرپرستي به نام «مصدر» انتخاب مي‌كرد تا اينكه به دستور ناصرالدين شاه و در جهت يكنواخت ساختن مسكوكات، ادوات ضرب، اسباب سكه و چرخ منگنه از اروپا وارد شد. تجهيزات ضرابخانه با نظر محمود خان ناصر الملك در سال 1275 (ه.ق) (دوازدهمين سال سلطنت ناصر الدين شاه) از مسكو به قيمت 9 هزار تومان خريداري و به تهران آورده شد.
در شمال ضرابخانه مظفري، كارخانه ابريشم كشي حاجي محمد حسن امين الضرب بر پا بود كه در زمان رضا شاه به باغ رزم آرا معروف شد. پس از انقلاب نيز باشگاه بانك مركزي در آن احداث شد.
هم ‌اكنون تمام اين اراضي در اختيار بانك مركزي بوده و ساختمان‌هاي مختلفي در آن ساخته شده است. مسجد جامع ضرابخانه در سال 1366 توسط يكي از نيكوكارن محل در مساحتي حدود 600 متر مربع با معماري بي‌نظير و متشكل ار دو شبستان بزرگ، مناره و گلدسته ساخته شد.

طرشت

طرشت، از محلات قديمي واقع در شمال شرقي ميدان آزادي بوده كه از روستاهاي قديمي تهران به حساب مي‌آيد و قدمت آن را تا زمان سلجوقيان دانسته‌اند.
اين محله يكي از بزرگترين مجموعه‌ توتستان‌هاي تهران را در خود جاي مي‌داده اكنون مقدار بسيار كمي ار آن باغ‌ها به جاي ماند است. طرشت در همسايگي روستاهاي كن و جي بوده است.
راه اصلي طرشت از خيابان آدربايجان كنوني كه هنوز به سه راه طرشت معروف است، عبور مي‌كرده.
مقبره شيخ عبدالله طرشتي، از عالمان شيعه، در پارك طرشت كه در گذشته، گورستان روستا بود، قرار دارد.
حاج اكبر خان از پهلوانان بنام تهران در دوره رضا شاه،ساكن اين محل بود. از محلات جديدكه در محدوده طرشت ساخته شده، مي‌توان به آريا شهر (صادقيه) و شهرك شهيد فكوري اشاره كرد.
اين محله جزء منطقه 2 تهران است و از شمال به شهر آرا، از جنوب به بزرگراه محمد علي جناح، از شرق به شهرك ژاندرمري و از غرب به آزادي منتهي مي‌گردد.

عباس آباد

اين محله را «ميرزا عباس» يابه عبارتي ملا عباس ايرواني معروف به حاج ميرزا آقاسي آباد كرد و از اين رو به نام وي، عباس آباد خوانده شد.
آباداني عباس آباد به حدود سال 1262 (ه.ق) و اندكي پيش از آن باز مي‌گردد. در عباس آباد نيز به مانند بسياري ازنواحي ديگر، قلعه‌اي استوار بوده است. حاج ميرزا آقاسي كه بعد از قتل، قائم مقام فراهاني در زمان قاجار به وزارت رسيد و سيزده سال صدراعظم بود، بيشتر اوقات خود را در عباس آباد مي‌گذرانيد. قبل از انقلاب قسمتي اعظمي از اين منطقه در اختيار ارتش قرار گرفت و در آنجا تأسيسات نظامي احداث شد.
در سال‌هاي بعد از انقلاب در اجراي طرح انتقال مراكز نظامي به خارج از شهر، بخش عمده‌اي از تأسيسات نظامي از اين محل منتقل شد.
در بخشي از اين منطقه، مصلاي بزرگ تهران و ساختمان تعدادي از سازمان‌هاي دولتي ساخته شده است. اين منطقه آخرين فرصت براي تهران جهت اصلاح وضعيت شهرسازي است. هم اكنون طرح بهسازي عباس‌آباد در حال اجراست.
هسته اوليه شكل‌گيري عباس‌آباد در چهار كيلومتري دروازه دولت تشكيل شد كه از شمال به قلهك و از جنوب به زمين‌هاي باغ صبا محدود مي‌شد. هم‌اكنون اين محله در منطقه 6 واقع شده است.

عشرت آباد

آباداني عشرت‌آباد به دهه (1290 ه.ق) و عهد ناصرالدين شاه قاجار مربوط مي‌شود. هم‌اكنون كه بزرگراه صيادشيرازي را تا ميدان سپاه (عشرت آباد) امتداد داده‌اند، عمارت كلاه فرنگي زيبايي كه در محدوده نظامي قرار دارد، از پس ديوارهاي پادگاه خودنمايي مي‌كند.
«كلاه فرنگي» عشرت آباد، عمارت سه طبقه‌اي است مشرف به استخري زيبا كه هر طبقه يك تالار و دو اتاق دارد. تالار طبقه دوم، تالار آينه است كه سراسر آن، آينه كاري شده و خاص استراحت شاه بوده است. ناصرالدين شاه، عمارت كلاه فرگي را براي اقامت همسرش (انيس الدوله) اختصاص داده بود.
در كودتاي سوم اسفند 1299 شمسي، كودتاچيان چند نقطه مناسب شهر را براي استقرار قواي نظامي خود انتخاب كردند كه يكي از آنها عشرت‌آباد بود.
بعد از اين تاريخ، پادگاني نظامي كه هنوز هم بر جاي خود باقي است، در عشرت‌آباد تأسيس شد.
اين محله جزء منطقه 7 تهران است. اين محله از شمال به خيابان امجديه، از جنوب به ميدان سپاه، از غرب به دروازه شميران و از شرق به خيابان بهار شيرازي منتهي مي‌شود.

عود لاجان

عود لاجان از غرب به ميدان 15 خرداد يا ارگ، از شرق به بزرگراه شهيد محلاتي، از شمال به چهارراه سرچشمه و از جنوب به چهار راه مولوي منتهي و جزء منطقه 12 محسوب مي‌شود. نام عود لاجان به زماني باز مي‌گردد كه تهران، دهي بيش نبود و از روزگاري باز مانده كه مردم آنجا به گويش خاص محلي خود سخن مي‌گفتند كه مشابهت زيادي به گويش ده‌نشينان قديم شهرستان شميران داشته است.
(عود لاجان) تغيير يافته (اودلاجان) بوده است. (ان) در آخر كلمه، پسوند نسبت مكان است و (او) نيز بي‌گمان همان تلفظ محلي (آب) است و ظاهراً باقي كلمه نيز مشتق از (دراجيدن) يا به تلفظ محلي (دراجين يا دلاجين) به معني پخش و تقسيم آب و نهر در رشته‌هاي كوچك آب است.
در اين محله، خانه‌ةاي قديمي و كوچه‌هاي باريك در كنار آپارتمان‌هاي سر به فلك كشيده امروزي قرار دارد. ديگر ويژگي اين محله، كوچه‌هاي تنگ و باريك است كه به كوچه‌هاي آشتي كنان معروف است.
از نشانه‌هاي ديگر محله عودلاجان، كوچه كليمي‌هاست كه براي خود، مدرسه و كنيسه‌اي داشته‌اند.

فرحزاد

ده فرحزاد در شمال غرب تهران واقع شده و از بزرگراه يادگار امام و خيابان فرحزادي شهرك غرب مي‌توان به آن رسيد. اين محله جزء منطقه 2 محسوب مي‌شود.
اين منطقه شمالي به دليل هواي باطراوت و فرح‌انگيزش، به همين نام معروف است. فرحزاد در گذشته يكي از مناطق خوش آب و هواي تهران بود كه در تابستان به خاطر توتستان‌هاي پربارش، با استقبال‌ اهالي شهر مواجه شد. از زماني كه امامزاده داود پذيراي زائران شده و مسافرين از اين مسير عبور مي‌كردند، محله، رونق بيشتري يافت.
در حال حاضر نيز، فرحزاد مي‌تواند گردشگاه خوبي براي شهروندان تهراني باشد، هرچند اينك به دليل گسترش شمال تهران، اين گردشگاه ييلاقي بسيار كوچك شده است. بقعه امامزاده صالح و امامزاده ابوطالب نيز در شمال شرقي فرحزاد، در دهانه كوهستان واقع شده است.
پارك گلپاد و شهرك مسكوني بهرود، الموت، سهند، الوند و شهرك خودروسازان نيز در اين منطقه جاي گرفته است.
اين محله از شمال به سعادت آباد، از جنوب به بزرگراه اشرفي اصفهاني، از غرب به بزرگراه اوين و از شرق به شهرك قدس منتهي مي‌شود.

فرمانیه

فرمانيه حد فاصل خيابان دكتر لواساني و بزرگراه صدر و خيابان‌هاي پاسداران و كامرانيه است و جزء منطقه 1 به حساب مي‌آيد. در گذشته املاك فرمانيه، همچون ديگر املاك شمال تهران، متعلق به كامران ميرزا نايب السلطنه و بعد از آن، محل تشكيل جلسات برخي از اعضاي دولت احمدشاه و رضاخان بود. فرمانيه پس از فوت كامران ميرزا، از طرف دخترش به عبدالحسين ميرزا فرمانفرما فروخته شد و فرمانفرما نيز آنجا را به پسرش، نصرت الدوله فيروز واگذار كرد كه فرزندش بعدها زمين را به اتباع ايتاليايي فروختند. هم اكنون از آن منطقه، تنها باغ بزرگ و اقامتگاه تابستاني سفارت ايتاليا باقي مانده است. فضاي سبز فرمانيه با مساحت 18 هكتار، بسيار وسيع است. وجود درختان كهنسال و باغ‌هاي ميوه از خصوصيات اين ناحيه است كه از آب قنات‌ها و آب رودهاي شمالي، جنوبي آبياري مي‌شوند. فرمانيه به دليل وجود مسيل‌ها و آب‌ راهها،داريا چهار پل زيرگذر سواره رو به نام‌هاي پل آبشار (منتهي به كامرانيه)، پل دوقوز (حد فاصل اختياريه جنوبي و شمالي)، پل دستواره (از دستواره به سمت پاسداران و بزرگراه صدر) و پل نوبنياد (تقاطع پاسداران و آيت الله صدر) است.

فرهنگ

محله فرهنگ از شرق به خيابان وحدت اسلامي، حد فاصل چهارراه ابوسعيد و ميدان وحدت اسلامي و از غرب به اميريه، حد فاصل ميدان منيريه و پل امير بهادر، از شمال به ميدان حسن‌آباد و از جنوب به خيابان مولوي، محدود است و جز منطقه 12 به حساب مي‌آيد. تاريخچه اين محله تقريباً به 90 سال پيش مي‌رسد و از جمله قديمي‌ترين محله‌هاي تهران به حساب مي‌آيد. در ابتداي خيابان فرهنگ، از سمت خيابان وحدت اسلامي، مزكز آموزشي و تربيت معلم بلال حبشي است كه در سال 1352 بنا شده و دوره كارداني مخصوص آموزش و پرورش را برگزار مي‌نمايد. اين مركز، قبل از سال 1352، دبيرستان رازي مربوط به مؤسسه فرهنگي ايرانو فرانسه بود و دروس اين دبيرستان به زبان فرانسه تدريس مي‌شد. از معروف‌ترن كوچه‌هاي خيابان فرهنگ به كوچه فرمانفرما و خدايارخان مي‌توان اشاره كرد. اولين ساختمان وزارت آموزش و پرورش دراين خيابان تأسيس شده و به همين دليل، اين خيابان به «فرهنگ» شهرت يافته است.

فلاح

محله فلاح در منطقه 17 واقع شده واز شمال به يافت‌آباد، از جنوب به زهتابي، از غرب به آيت‌ا... سعيدي و از شرق به قلعه مرغي منتهي مي‌شود. فلاح يكي از كوچكترين محلات تهران به شمار مي‌آيد كه از تراكم جمعيت زيادي نسبت به ديگر محلات برخوردار است، به نحوي كه تقريباً پنج برابر تراكم متوسط تهران رادر خود جاي داده است.
از ويژگي‌هاي اين محله، كوچه پس كوچه‌هاي باريك و تنگ و خانه‌هاي كهنه و بي‌استقامت است. در قديم يعني 60 سال قبل،‌زمين‌هاي اين منطقه، زراعي و متعلق به مالك بزرگي به نام فلاح بوده كه بعد از 1330 كارخانه صابون سازي در اين محل احداث مي‌شود. كارگران شاغل در كارخانه‌ها و زمين‌هاي كشاورزي فلاح، اولين ساكنين اين منطقه را تشكيل مي‌دهند كه اغلب نيز از مهاجرين به ويژه ملايري‌ها بوده‌اند.
محاصره شدن در خطوط راه‌آهن نيز ارتباط اين محله را با بقيه شهر، قطع كرده و آن را به جزيره‌اي جدا از مجموعه تبديل نموده است.
قدمت اين محله را در حدود 150 سال مي‌دانند.

قلهک

منطقه قلهك به طور خاص به كوچه سجاد معروف است كه پيش از اين كوچه ده نام داشته است. قلهك از غرب به خيابان شريعتي، از شرق به خيابان شهيد فكوريان، از شمال به بزرگراه آيت ا... صدر و از جنوب به محله دروس منتهي مي‌شود.
قلهك از نظر تاريخي اهميت بسياري دارد. در سال 1251 (ه.ق) كه سرجان كمپل وزير مختار بريتانيا در ايران بود، محمد شاه باغ بزرگي را در اين منطقه به سفارت انگليس اجاره داد و بعدا نيز از دريافت اجاره صرف نظر نمود كه سفارت ييلاقي انگليسي‌ها در قلهك بود اما اتباع انگليسي از حقوق خود تجاوز كردند و هر گونه دخل و تصرفي را به عنوان منطقه مسكوني در آنجا به عمل آوردند. قلهك محل مجادلات سياسي و تحصن آزادي خواهان، خصوصاً در زمان مشروطيت نيز بوده است.
كلمه قلهك از دو كلمه «قله» و «ك» تشكيل شده كه قله معرب كلمه كله، مخفف كلات به معناي قلعه است. عقيده اهالي بر اين است كه به دليل اهميت آبادي قلهك كه سه راه گذرگاه‌هاي لشگرك، ونك و شميران بوده و به آن (قله –هك) گفته شده است.
اين محله در منطقه 3 تهران واقع شده است.

قیطریه

منطقه قيطريه كه در جنوب شرقي تجريش در منطقه يك واقع شده‌، از شمال به دزاشيب، از جنوب به دروس و قلهك، از غرب به شريعتي و از شرق به چيذر و اختياريه محدود مي‌شود. مي‌گويند قيطريه در قديم شكارگاه بوده و در بهار و تابسان شكارهاي كوچك (احتمالاً خرگوش) و پرندگان فراوان در آن ديده مي‌شد و باغ قيطريه، باقي مانده، به صورت جنگل طبيعي بوده است كه خواهر ناصرالدين شاه (همسر اميركبير) در آن اقامت داشت.
اما مهم‌ترين نكته‌اي كه درباره قيطريه مي‌توان گفت، كشف قبرهاي باستاني اقوام آريايي است كه پيشينه سه هزارساله دارد و آثاري از عصر آهن يعني 800 تا 1200 سال قبل از ميلاد در آن به دست آمده است. اين قبرستان در دامنه شمال‌غربي تپه قيطريه در جنوب باغ‌هاي نياوران واقع بوده است. در اين گورستان 350 گورباستاني در محوطه‌اي با مساحت بيش از پنج هزار متر مربع كشف شده كه از آن گورستان، 2500 ظرف سفالي خاكستري سالم همراه به مقداري وسايل آشپزي، وسايل جنگي و زيورآلات به دست آمده است.

کاشانک

كاشانك، ناحيه‌اي حاشيه‌اي و كوهستاني در شميران، واقع در منطقه يك است كه از غرب به پاسداران و نياوران، از جنوب به ميدان نوبنياد، از شرق به دارآباد و اقدسيه و از شمال به رحمان‌آباد (خيابان پورابتهاج) منتهي مي‌شود.
اصلي‌ترين خيابان اين ناحيه، پورابتهاج است كه ارتباط بين دارآباد و نياوران را برقرار مي‌كند. كاشانك به فاطمه خانم ملقب به انيس الدوله از زنان ناصرالدين شاه تعلق داشته است.
در مورد علت نام‌ گرفتن اين قريه به كاشانك، محمد حسن خان اعتمادالسلطنه مي‌نويسد كه انيس الدوله حكمراني كاشان را از ناصرالدين شاه خواسته هم براي آنكه دل همسر محبوب‌اش را نشكند، حكمراني اين قريه را به اسم كاشان كوچك (كاشانك) به او بخشيد. مركز دايره‌المعارف اسلامي در اين محل واقع شده است.

کامرانیه

نام محله‌اي است در منطقه 1 تهران است اين محله به نام كامران ميرزا، برادر ناصرالدين شاه قاجار و نايب السلطنه او، ناميده  شده است. كامران ميرزا ، باغ كامرانيه را به شيوه‌ فرنگي باغچه بندي و گلكاري كرد و براي گل و گياه باغ‌اش گرمخانه‌اي ساخت تا از سرماي زمستان درامان بمانند. وي دو باغبان اتريشي هم استخدام كرد كه دائماًٌ از باغ و باغچه‌اش مراقبت كنند. يك عمارت كلاه فرنگي هم در آنجا ساخته بود كه به پذيرايي از ميهمانان اختصاص داشت. كامرانيه از نخستين نقاط ايران بود كه داراي خط تلفن شد. اولين تلفن درسال 1269 يعني حدود 12 سال پس از اختراع تلفن بين دو ايستگاه ماشين دودي و شهر ري كشيده شد. بعد از آن، بين كامرانيه و عمارت سلطنتي وزارت جنگ، ارتباط تلفني داير شد. همچنين اولين بيمارستان حيوانات خانگي ايران با نام بيمارستان دامپزشكي تهران در اين محله تأسيس شد. از محله‌ها و خيابان‌هاي نزديك كامرانيه مي‌توان از دزاشيب، صاحبقرانيه، كاشانك، دارآباد، شهرك البرز، اقدسيه، آجودانيه، پاسداران شمالي، فرمانيه، چيذر، قيطريه، شريعتي، قدس و باهنر را نام برد.

کن

دره كن واقع در شمال غرب تهران، از شمال به جاده امامزاده داود و از شرق به شهران راه داشته و در منطقه 5 واقع شده است. دره كن به واسطه جريان رودخانه كن كه از ارتفاعات البرز سرچشمه مي‌گيرد، از سرسبزي ويژه‌اي برخوردار است. هواي خوب كن، در روزهاي گرم تابستان، انبوه مردم را به سوي خود مي‌كشاند. در طول راه، كوچه پس كوچه‌ها و باغ‌هاي قديمي با ديواره‌هاي گلي كوتاه، توجه مسافران را به خود جلب مي‌كند.
رودخانه پرآب كن، در ماه‌هاي گرم تابستان، جايي براي آب تني اهالي محل و نيز كوهنوداني است كه به ارتفاعات منطقه صعود مي‌كنند.
در فصل‌هاي بهار و پاييز مي‌توان زيباترين چشم‌انداز‌ها را در دره كن و سولقان ديد. كن به معناي گودال و چاله است و از آنجا كه دهكده در گودال قرار گرفته، از هيچ منطقه‌اي از تهران قابل رويت نيست. امامزاده شعيب، جعفر و امامزاده سيد محمدرضا، در اين منطقه قرار دارند.
از ديگر اماكن تاريخي اين منطقه، آسياب شاه و باغ شاه را مي‌توان نام برد كه قدمت آن حدوداً به عهد هخامنشيان باز مي‌گردد.

لارک

لارك به معني لار كوچك، دهي بوده كه 25 نفر جمعيت داشته و در جنوب دارآباد و جنوب‌شرقي اقدسيه در شش كيلومتري شرق تجريش، واقع شده است: لارك اكنون جزء منطقه 1 شهرداري محسوب مي‌شود.
لارك در اصل، متعلق به مهدي قلي خان امير آخور بود. در زمان ناصرالدين شاه، ميرزا رضاخان ارفع الدوله، معروف به «داش» آنجا را خريد و به نام خود، رضا آباد و ارفعيه ناميد. روايت ديگري هم وجود دارد كه مي‌گويند: ابتدا مرتضي قلي خان صنيع الدوله آنجا را خريد و بعد به دست مخبر همايون افتاد. پس از اينكه تميسار ارفع، لارك را خريد، آن را به مركز گاوداري تبديل كرد و ارفعيه نام نهاد. ارفع آن را در سال 1342 خريد و با سرمايه خود براي اولين بار، گاوداري مجهزي تأسيس كرد كه بخشي از شير تهران و تمامي شير تجريش را تأمين مي‌كرد؛ به اين طريق گاوهاي شيرده اصلاح نژادي، براي اولين بار توسط او وارد ايران شدند.
اين محله از شمال به دارآباد، از جنوب به بزرگراه لشگرك، از شرق به شهرك گلها و از غرب به آجودانيه منتهي مي‌گردد.

لاله زار

لاله زار در گذشته، زميني سبز و محل رويش لاله بوده است. ناصرالدين شاه پس از بازگشت از سفر او فرنگستان به خيان احداث خياباني مانند «شانزليزه» در تهران افتاد و دستور داد كه ازميان باغ مصفاي لاله‌زار، خيابان بكشند و زمين‌هاي اطراف خيابان نيز، بين نزديكان شاه تقسيم شد. بعد از آن لاله‌زار، نماد نوگرايي بود و همه سينما‌ها، فروشگاه‌هاي بزرگ، خياط خانه‌ها، تجارتخانه‌ها و هتل‌ها در اين محل احداث شد.
اين محله، امروزه به دو منطقه لاله‌زار جنوبي و لاله زار نو (شمالي) تقسيم مي‌شود. از ضلع جنوبي به ميدان امام خميني، از ضلع شمالي به خيابان انقلاب اسلامي، از غرب به خيابان فردوسي واز شرق به خيابان سعدي منتهي و در تقسيمات شهري، جزء منطقه 12 محسوب مي‌شود.
در اين محله، كوچه و خيابان‌هاي مهمي مثل: باربد، مهران، بركن، جمهوري اسلامي، منوچهري و تقوي وجود دارد. كوچه‌هاي مهران و برلن از جمله مراكز خريد قديمي هستند، در اين كوچه‌ها، بيشتر مغازه‌ها ويترين ندارند و بر روي طبقاتي كه به ديوار مغازه‌هاي خود نصب كرده‌اند، به عرضه كالاهاي خود مي‌پردازند. در سمت چپ لاله‌زار، يعني روبروي مهران، كوچه برلن واقع شده كه ضلع جنوبي سفارت آلمان است. لاله‌زار زماني مركز فعاليت مطبوعات و احزاب سياسي بود.

لویزان

لويزان واقع در شش كيلومتري شرق تجريش، از شمال به ازگل، از جنوب به تپه‌هاي شمس‌آباد،‌از غرب به حسين‌آباد و از شرق به شيان محدود و جزء منطقه 4 محسوب مي‌شود.
شغل اهالي محل علاوه بر زراعت و گاوداري، اشتغال در كارخانه اسلحه سازي و صنايع نظامي بوده و خانه‌هاي سازماني لويزان، معروف به چهارصد دستگاه، مخصوص كارمندان ارتش و صنايع دفاع است مجتمع مسكوني وولايت فقيه و كوي سازماني شهيد سرلشگر فلاحي در اين منطقه قرار دارد.
دو رشته قنات موجود كه باغ‌هاي منطقه را سيراب مي‌كرده، عبارت است از قنات مبارك‌آباد و حاج قاسمي.
طايفه‌هاي معروف لويزان عبارتند از: كياني‌ها و رضاييان كه از نطنز مهاجرت كرده‌اند و خوانساري‌ها كه از خوانسار به لويزان آمده‌اند. حمام قديمي لويزان هنوز هم به شكل گذشته به دو صورت عمومي و خصوصي پابرجاست. بزرگراه هنگام و جاده شهرك اميد (بلوار گلستان) جنگل لويزان را به چند قسمت تقسيم كرده است.

مبارک آباد

مبارك‌آباد از مناطق آباد شده در دوران قاجار است. اين منطقه واقع در جنوب‌شرقي لويزان از شمال و غرب به حسين‌آباد، از جنوب به كاظم آباد و از شرق به لويزان منتهي مي‌شود و در منطقه 4 شهرداري تهران واقع شده است.
اين منطقه، داراي قنات پرآبي است كه از لويزان سرچشمه مي‌گيرد. مبارك‌آباد از لويزان سرسبزتر، باغ‌هاي آن پربارتر و شغل بيشتر اهالي آن، كشاورزي و اشتغال در مهمات سازي بوده است.
از افراد برجسته اين منطقه مي‌توان به هروي‌ها (صاحب منصبان دوره قاجار) اشاره كرد. در گذشته سه منطقه مبارك‌آبادف لويزان و شمس آباد در واقع يك منطقه و در مالكيت عين‌الدوله بوده كه رضاخان هروي بصيرالدوله آن را از عين الدوله خريداري كرد. مسجد، تكيه و حمام قديمي مبارك‌آباد همچنان مانند گذشته فعال است.
از مكان‌هاي مهم اين محله مي‌توان به دانشكده تربيت معلم زينب، دانشكده شهيد رجايي، خانه فرهنگ صدف واقع در پارك صدف و مسجد جامع مبارك‌آباد اشاره كرد.

مجیدیه

محله مجيديه از شرق به بزرگراه امام علي، از غرب به بزرگراه شهيد صياد شيرازي، ازشمال به بزرگراه رسالت و از جنوب به جانبازان (گلبرگ) محدوده شده و در منطقه 8 واقع شده است.
زمين‌هاي اين محله پيش ار اين، ماسه‌اي و براي كشاورزي نامناسب بوده و به همين جهت اين محله، ساكنان زيادي نداشته است. بعد از اين تاريخ، عده‌اي آذري در محدوده خيابان حسن بنا ساكن شدند كه كوچه‌ةاي آن خاكي و فاقد امكانات رفاهي بود و آب محله از جوي آب روستاي شمس‌آباد تأمين مي‌شد.
در اواخر سال 1332 برق به اين منطقه رسيد. بعدها نيز ارامنه در اين نقطه سكونت يافتند.
اكنون بيشترين فضاي سبز (بيش از ده پارك) در اين محله واقع شده از جمله پارك مجيديه، جانبازان، كودك، گلزار، فرشته، اقاقيا، شايان، مينا، اتحاد، بهار، قاسمي. استاديوم شهداي گمنام و مجموعه ورزشي شهيد رجايي نيز در اين محدوده قرار گرفته است.

محمودیه

محموديه واقع در منطقه 1، از شمال به تجريش و اوين، از جنوب به پارك وي، از غرب به ولنجك و از شرق به وليعصر منتهي مي‌شود. در واقع به محدوده ولي عصر تا خيابان تابناك (ولنجك) محموديه گفته مي‌شود.
دو قنات علي آباد و محموديه كه از كوه‌های تجريش (دركه) منشعب مي‌شوند، باغ‌هاي منطقه را سيراب مي‌كنند، هز چند ساختمان‌هاي اين منطقه تا حدي به شكل و سبك امروزي و جديد ساخته شده، اما هنوز تعدادي از باغ‌ها و خانه‌هاي قديمي محموديه باقي مانده است.
در مورد وجه تسميه محموديه چنين ذكر شده كه در زمان محمد شاه قاجار، پدر ناصرالدين شاه در زمين‌هاي آنجا قصري و قلعه‌اي براي شاه ساخته شد كه نام آن را محمديه گذاشتند، اما به محض اينكه شاه وارد قصر جديدش شد، درگذشت. از آن پس حاج ميرزا آقاسي، از وزيران محمد شاه قاجار، كه نام كوچك‌اش عباس بود، مالك اين منطقه شد و محله، به نام او عباسيه خوانده شد. بعدها علاءالدوله، باغ عباسيه را خريد و به نام پدرش، محمود خان، آنجا را محموديه ناميد.

مختاریه

محله مختاريه از خيابان خيام فعلي (جليل آباد سابق) آغار و در جهت شرق به غرب، به خيابان كارگر منتهي مي‌شود. محمد كريم خان مختار السلطنه رئيس نظميه و احتسابيه تهران در زمان قاجار بود كه كنترل شديد بر ارزاق عمومي و عرضه مواد خوراكي داشت. اما فرزند وي، سرپاس ركن الدين مختاري رئيس شهرباني تهران در دوره پهلوي اول (از سال 1314 تا 1320) فردي رياست طلب و سنگدل بود.
او در زمان رياست‌اش بر شهرباني، بسياري از آزادي‌خواهان را به بند كشيد كه مرحوم فرخي يزدي يكي از آن قربانيان بود.
پدر سرپاس مختاري در اين محله پارك وسيعي درست كرده بود كه انواع و اقسام گل‌هاي ايراني و فرنگي را پرورش مي‌داد (از خيابان مختاري فعلي تا خيابان شهيد علي اكبر بشيري، سرپل امير بهادر، پارك مختاريه بود) اين پارك در ساخت و ساز پهلوي دوم و خيابان كشي جديد خيابان ولي عصر قطعه قطعه شد و تنها خانه مختار باقي ماند.
سرپاس مختاري در سال 1320 محاكمه و به شش سال حبس محكوم شد. وي سرانجام به سال 1350 در تهران درگذشت.

مسگرآباد

مسگرآباد در منطقه‌ 15 شهرداري تهران، جاده خاوران، شهرك مسعوديه، انتهاي شهيد محمد كاظم كلهر قرار دارد. از سه طرف توسط كوه‌ محصور و تنها از سمت غرب، راه ارتباطي دارد. از طريق بزرگراه‌هاي خاوران و افسريه به مناطق ديگر دسترسي سريع دارد.
آب و هوا در اين منطقه، تابع شرايط جوي كوهپايه‌اي نواحي خشك و گرم است. به دليل دور بودن از مركز شهر، از نظر پاكيزگي هوا در رتبه‌اي بهتر از تهران است. مسگرآباد در نقشه جديد شهرداري، «شهرك صالحيه» ناميده شده است.
با توجه به اسناد و مدارك موجود، قدمت مسگرآباد به بيش از 300 سال پيش برمي‌گردد. بيشتر منازل در مسگرآباد يك و دو طبقه است، اما در ساخت و سازهاي جديد، افراد به ساخت آپارتمان روي آورده‌اند به همين خاطر از فضاهاي سبز منطقه، تنها چند درخت به طور پراكنده برجاي مانده است. البته در بخش جديد مسگرآباد، خانه‌هاي ويلايي وجود دارد.
در پايانه‌ خاوران، ايستگاهي وجود دارد كه اتوبوس‌هاي مسگرآباد در آن مستقر بوده و به جابجايي شهروندان محله مشغولند.

مقصود بیک

قدمت اين محله به دوره صفوي باز مي‌گردد. يان منطقه متعلق به فردي به نام مقصود بيك، ناظر كل در زمان شاه عباس اول، بوده است.
اين منطقه به دليل موقعيت جغرافيايي و آب و هوايي، علاوه بر باغ‌هاي ميوه، باغ‌هاي گل فراوان نيز داشته و درآمد‌ اهالي محل، علاوه بر فروش ميوه و محصولات كشاورزي، از راه فروش گل هم بوده است.
از سمت راست رودخانه تجريش، نهري به نام نهر چال به شمت پايين خيابان مقصود بيك و الهيه جريان دارد.
از ويژگيهاي اين محله كه هم اكنون جزء منطقه 1 محسوب مي‌شود، وجو قناتي است كهبه دست فرد خيري براي مصرف اهالي محل حفر شده و هم اكنون نيز، زمين‌هاي باقيمانده از اين قنات بهره مي‌برند. باغ‌هاي ارباب ثقفي، خير الدوله، ساعديه (منصوب به ساعدالدوله) و باغ‌هاي مشير السلطنه، هنوز هم در اين منطقه سرسبز و زيبا هستند.
در ابتداي خيابان مقصود بيك، نبش ميدان تجريش، ساختمان گروه فرهنگي البرز قرار دارد كه هم اكنون متعلق به آموزش و پرورش منطقه 1 است. موزه پرفسور حسابي و موزه موسيقي نيز در اين محله واقع شده است.

منظریه

منظريه واقعدر منطقه 1، به زمين‌هاي واقع در غرب جمال‌آباد و شرق جماران، حصارك و تجريش گفته مي‌شود. اين منطقه از شمال به كوه توچال و پارك جمشيديه، از شرق به جمال آباد، از غرب به محله جماران و از جنوب به نياوران محدود مي‌شود.
در زمان ناصرالدين شاه، تصميم گرفته شد كه جاده‌اي از منظريه به سمت سواحل درياي خزر كشيده شود كه مسير كنوني كلك چال، بازمانه آن زمان است.
اكثر قنات‌هاي محله‌هاي پايين (حصار بوعلي، فرمانيه، كامرانيه و ...) از باغ‌ منظريه سرچشمه مي‌گيرد. مهمترين محصول باغ‌هاي منظريه، ازگيل و به است.
پس از سقوط حكومت قاجار، باغ منظريه به دولت تعلق گرفت و در سال 1312 شمسي براي فعاليت‌هاي ورزشي «انجمن ملي تربيت بدني» به وزارت معارف (آموزش و پرورش) واگذار شد.
از آن سال تا قبل از انقلاب، منظريه محل تشكيل اردوگاه‌هاي پيشاهنگي بود. پس از انقلاب نيز، در اختيار وزارت آموزش و پرورش باقي ماند و به محل اردوگاهي- تربيتي تبديل شد.

منیریه

منيريه از جنوب به خيابان فرهنگ، از شمال به چهار راه سپه، از شرق به چهارراه ابوسعيد و از غرب به چهار راه لشگر منتهي و جزء منطقه 11 محسوب مي‌شود.
ميدان منيريه از شرق از طريق خيابان ابوسعيد به بازار تهران و چهار راه گلوبندك، از غرب از طريق خيابان معيري به چهار راه لشگر و خيابان كارگر جنوبي، از شمال از طريق خيابان وليعصر به ميدان وليعصر و از جنوب از طرق خيابان وليعصر به ميدان راه‌آهن ارتباط دارد.
منيريه يكي از محلات تهران است كه در زمان قاجار، از بخش‌هاي اعيان نشين بوده و گفته مي‌شود نام آن از نام مادر كامران ميرزا، يكي از صاحب منصبان قجر، به نام منير گرفته شده است.
تنديس عارف نامي ايران، ابوسعيد ابوالخير در ميدان منيريه ابتداي خيابان ابوسعيد نصب شده است. دانشكده افسري، فروشگاه‌ مركزي اتكاو بيمارستان نجات از ديگ مراكز مهم اين محله مي‌باشند.

مهرآباد

محله مهرآباد از شمال به بزرگراه جديد مخصوص كرج، از جنوب به بزرگراه فتح، از شرقبه خيابان شهيدان و از غرب به رودخانه كن منتهي مي‌شود و جزء منطقه 9 به حساب مي‌آيد. قدمت اين محله به 70 سال پيش برمي‌گردد. قبل ازآن، زمين‌هاي موجود به طور كامل گندم زار و متعلق به خانمي به نام نظام مالفي بود. دليل نامگذاري اين منطقه به مهرآباد، اين بوده كه وي، دختر به نام مهر داشت كه بعد از فوت در جواني، مهرآباد به نام وي، نام گذاري شد. در قسمتي از اين اراضي در سال 1307، فرودگاه احداث شد. خانم مافي در زمان حيات خود در سال 1322 زمين‌ها را تفكيك و واگذار كرد. بيشتر بومي‌هاي اصفهان، قزوين و تاكستان در اين محه سكونت دارند. وجود برق در اين محله به سال 1338، لوله كشي آب شرب به سال 1347 و لوله كشي گاز به سال 73 باز مي‌گردد. در اين محله 17 بوستان وجود دارد. از جمله خيابان‌هاي معروف و قديمي واقع در مهرآبد، خيابان شهيد صفري است. صفري ازعالان گروه‌هاي سياسي عليه شاه بود كه در همان درگيري‌ها به شهادت رسيد. وي از كاسبان محل و شغل او شيشه بري بود.

میدان محمدیه

محمديه نام دروازه‌اي بود كه در سال 1263 (ه.ق) همزمان با آخرين سال‌هاي سلطنت محمد شاه قاجار، در باروي قديمي شاه طهماسب بين ميدان و آرامگاه سيد نصرالدين ساخته شده بود.
اين دروازه به دليل ساخت در دوره محمد شاهبه محمديه معروف شد كه غار قديم هم خوانده مي‌شد. اين محل در دوره‌هاي بعد، به ميدان اعدام معروف شد كه نام ديگر آن «پاقاپوق» بود. در اين مكان، محكومان به اعدام را بر روي سكويي در وسط ميدان به زانو مي‌نشاندند و مير غضب، پس از سياه‌بازي‌هايي كه براي اخاذي مردم انجام مي‌داد و پول قابل توجهي به دست مي‌آورد، با كارد تيزش در حاليكه انگشت‌هايش را در داخل سوراخ‌هاي بيني فرو برده بود، با يك ضربه، سر وي را مي‌بريد و آن را در چاه مي‌انداخت. دروازه‌هاي محمديه و غار، در اين محله قرار داشت و اكنون ايستگاه مترو در اين ميدان ساخته شده است. تهران در دوره فتحعلي شاه و محمد شاه داراي شش دروازه بود كه دروازه‌هاي محمديه، قزوين و دروازه باغ ملي جزء آن‌ها تلقي مي‌شد. اين محل اكنون جزء منطقه 12 شهرداري تهران است.

نارمک

محله نارمك اكنون در منطقه 8 شهرداري تهران واقع شده و محدوده جغرافيايي آن از شمال به بزرگراه رسالت و فرجام، از شرق به تهرانپارس، از جنوب به خيابان دماوند و از غرب به بلوار مدني ختم مي‌شود. ديگر محلات همسايه نارمك عبارتند از: نظام‌آباد، وحيديه، مجيديه و ... وجه تسميه اين محله را چنين نوشته‌اند: «نارمك در گذشته دهي از توابع ري به حساب مي‌آمده، با نام (نرمق) يعني جايي كه انارستان است و دهستان (باكك)، از دهستان‌هاي خوش آب و هواي ري بودند. محصولات عمده اين دهكده، غلات و انار و شغل اهالي آن، زراعت و باغباني بوده است. راه رسيدن به دهكده نارمك، فرعي و داراي يك قلعه قديمي بوده است. نارمك آبادي قديمي است كه به تعريب آن را «نرمق» مي‌گفتند.»
نارمك تا اواخر دهه 1320 از جمله مناطقي بود كه زمين‌هايش به دولت تعلق داشت و بعد از تقسيم‌بندي به مردم فروخته شد. در زمان مصدق، ساخت و ساز‌ به سبك شهرسازي مدرن در آن آغاز گرديد. از ويژگي‌هاي نارمك مي‌توان به ميادين آن اشاره كرد كه داراي 100 ميدان اصلي و فرعي است. ميدان هفت حوض با نام‌ فعلي «نبوت» ميدان اصلي نارمك است. از ديگر فضاهاي سبز نارمك مي‌توان به باغ فدك، پارك جنگلي ابراهيم آباد و پارك جنگلي شهيد عسگري اشاره كرد.

نازی آباد

محله نازي‌آباد كه هم اكنون از جنوب به بزرگراه آزادگان، از غرب به بزرگراه تندگويان، از شمال به ميدان بهمن از شرق به بزرگراه رجايي منتهي مي‌شود، در منطقه 16 واقع شده است. نازي‌آباد در ابتدا اراضي بلاصاحبي بود كه دولت، مالكيت كسي را بر آنها نپذيرفته بود. هر چند اهالي مي‌گويند كه احتمالاً خانمي با نام نازي صاحب زمين‌ها بوده است، اما روايتي ديگر حاكي از آن است كه تأسيسات راه‌آهن سراسري ايران در زمان جنگ جهاني دون به دست آلماني‌ها (نازي‌‌ها) احداث گرديد و آنها براي سكونت خود و نزديكي آن به مكان راه‌آهن در اين محله اسكان يافتند كه از آن به بعد اين محله به نازي‌آباد معروف گرديد. اراضي منطقه نازي‌آباد، در زمان دولت دكتر محمد مصدق در دهه 1330، كه بانك ساختماني تأسيس شد، بنا به تصميم دولت وقت و براي جلوگيري از سوء استفاده‌هاي گزاف و زمين بازان، در اختيار بانك ساختماني قرار گرفت و از سوي بانك به 2800 قطعه زمين از 200 تا 600 متر تقسيم و متري 30 ريال (متري 10 ريال پيش قسط و بقيه در اقساط دو يا سه سال) به متقاضيان واگذار شد. هم اكنون اين محله پرجمعيت‌، يكي از محلات جنوبي تهران به حساب مي‌آيد كه گاز شهري ابتدا در اين منطقه به خانه‌ها كشيده شد.
محله نازي آباد، يكي از محلات منطقه 16 شهرداري تهران است.

نیاوران

قزيه نياوران كه نام قديم آن «كردوي» بوده است، در سه كيلومتري شرق تجريش قرار داشته و جمعيت آن را هزار تا هزار و پانصد نفر تخمين زده‌اند.
نياوران از شمال به جمال‌آباد و سرخه حصار، از غرب به حصارك تجريش و جماران، از جنوب به حصار بوعلي و از شرق به ده كاشانك محدود بود.
برخي از مورخان «كردوي» را نام برادر بهرام چوبينه دانسته‌اند و اين دو برادر را اهل ده مهران شميران و مقيم ري گفته‌اند.
روايت ديگر حاكي است كه ناصرالدين شاه اين قريه را از همسرش فخرالدوله گرفته و در عوض چيذر را به او داده است.
اين معاوضه موجب تغيير نام آن به نياوران شده، بدين ترتيب كه مي‌گويند نياوران، مركب از «نيا» (يعني حد و نيز عظمت و قدر) و «ور» (يعني صاحب و دارنده) و «ان» علامت نسبت است و در مجموع به معني «كاخ داري عظمت» است. روايت ديگر حاكي از آن است كه اين مكان، ني‌زاري بود كه در زمان فتحعلي شاه پس از قطع ني‌ها، آباد شد. يكي زا قديمي‌ترين تكيه‌هاي تهران با قدمت بيش از 200 سال، در اين محدوده قرار دارد. اين محله در منطقه 1 واقع شده است.

هفت چنار

هفت چنار از محله‌ها معروف بريانك است. همانطور كه از نامش پيداست، اين محله، چنار كهنسال ئ هفت تنه دارد كه قطر آن به 7 متر مي‌رسد و علت نامگذاري اين مكان نيز، همين است.
اعتقاد مردم محله بر اين است كه اين درخت در كنار چشمه‌اي قرار داشته كه به دنبال تبديل اراضي به محل سكونت، خشك شده و قبلاً درخت از آن چشمه سيراب مي‌شده است. سپس به دنبال خشكيدن چشمه، سقاخانه‌اي كنار درخت ايجاد شد تا هم رهگذران از آب آن سقاخانه بنوشند و هم هفت چنارسيراب شود، از مكان‌هاي قابل توجه محله هفت چنار، خانه‌ فرش و كتابخانه شبانه‌روزي در ساختماني به مساحت 320 متر مربع و در سه طبقه است كه كنار درخت كهنسال ايجاد شده است.
باغ‌هاي موجود در منطقه نيز از ديگر فضاهاي سبز است. باغ رعيت‌چي از معروف‌ترين باغ‌هاي منطقه است كه بازسازي شده و 4400 متر مربع مساحت دارد.
اين محل هم‌اكنون جزء منطقه 10 شهرداري تهران به حساب مي‌آيد و از شمال به خيابان كميل، از جنوب به خيابان قزوين، از شرق به بزرگراه نواب و از غرب به محله شمشيري منتهي مي‌شود

هاشم آباد

محله‌اي است در جنوب شرق تهران كه در منطقه 15 واقع شده است. اين محله از شمال به خيابان خاوران و از جنوب به بزرگراه بعثت منتهي مي‌شود.
شرق اين محله را سه راه بسيج و غرب آن را محله اتابك تشكيل مي‌دهد. از جمله مكان‌هاي فرهنگي موجود در محله مي‌توان به خانه فرهنگ محله هاشم‌آباد وابسته به سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران اشاره كرد.
اين مركز در سال 1373 توسط شهرداري وقت تهران افتتاح شد. در ابتدا اين مركز به عنوان كتابخانه‌اي وابسته به فرهنگسراي خاوران شناخته مي‌شد، اما با گسترش فعاليت‌ها به خانه فرهنگ تغيير نام داد.
از ديگر اماكن مهم محله، مي‌توان به پارك آبي آزادگان، خانه فرهنگ هاشم‌آباد، كتابخانه و نگارخانه خاوران اشاره نمود.
امامزاده سيد ملك خاتون (از نوادگان امام موسي كاظم) نيز در اين محل واقع شده. غالب فضاي تجاري منطقه به كار تراشكاري و صافكاري اختصاص دارد.

وصفنارد

اين محله كه به صورت وسفنارد هم نوشته شده، نام يكي از محله‌هاي جنوب شهر، واقع در منطقه 17 تهران است.
وصفنارد از جنوب به راه‌آهن تهران – اهواز، از غرب به جاده ساوه (بزرگراه آيتالله سعيدي) و شهرك ولي عصر، محدود مي‌شود.
در سمت شرق وصفنارد، محله زهتابي و فرودگاه نظامي قلعه مرغي قرار گرفته است.
وصفنارد در قديم روستاي كوچكي در حاشيه تهران بوده و از «بلوك غار ري» به شمار مي‌آمده، ولي امروزه جزئي از تهران بزرگ است.
نخستين بار، محمد شاه قاجار كانابي را به طول 42 كيلومتر باري عبور بخشي از آب‌هاي رودخانه كرج به تهران در اين مسير احداث نمود. در قديم در وصفنارد، يخچال‌هايي وجود داشت كه زيرزميني و داراي پله بود و اكبر مشتي ملايري، بستني ساز معروف تهران قديم، يخ‌ مصرفي‌اش را بيشتر از اين يخچال‌ها تهيه مي‌كرد. مسجد اعظم وصفنارد از زمان روستا بودن اين محله رونق داشته و علت نامگذاري آن به مسجد اعظم اين است كه در آن زمان براي يك روستا، مسجد بزرگي به شمار مي‌آمده است.

ولنجک

يكي از محلات شمال شهر تهران واقع در منطقه 1 شهري است كه در گذشته دهي در دو كيلومتري شمال غربي تجريش بوده است.
ولنجك از شمال به كوه، از غرب به زمين‌هاي اوين، از جنوب به زمين‌هاي محموديه و از شرق به زمين‌هاي اسد‌آباد منتهي مي‌شود.
ظاهراً ميرزا قاسم امام جمعه- پدر ميرزا زين‌العابدين – آنجا را آباد كرده و همواره در دست سادات بوده است. آقا سيد محمد، امام جمعه تهران، در زمان رضا شاه در ولنجك باغي ييلاقي داشت.
اكنون تنها چند باغ از ده ولنجك در حد فاصل خيابان ولنجك و انتهاي خيابان آصف، باقي مانده است.
ولنجك مكان‌هاي مهمي را در خود جاي داده است.بام تهران و تله كابين توچال از مناطق تفريحي اين محله هستند كه همواره با استقبال خوبي از سوي مردم مواجه و از جذابيت‌هاي طبيعي اين محله محسوب مي‌شوند. دانشگاه شهيد بهشتي نيز در اين محله قراردارد.

ونک

ونك از آبادي‌هاي پهنه ري باستان است و به مناسبت‌هاي مختلف از آن در مناطق تاريخي ياد شده است. اين ده، در دوره ناصرالدين شاه، جزء آبادي‌هاي خالصه بود كه ميرزا يوسف مستوفي الممالك آن را از شاه خريد و با حفر چند رشته قنات، در آبادي آنجا كوشيد.
ونك از سده‌هاي گذشته تا 30-40 سال اخير دو پاره بوده است؛ يك پاره، ونك ارامنه ناميده مي‌شد كه بخش شرقي ونك رادر برمي‌گرفت و قلعه ارامنه در مركز آن بود كه پيرامونش، كشاورزي و باغداري رونق داشت. هنوز هم قلعه ارامنه و گورستان ارمنيان در همين بخش وجود دارد. گورستان كهنه ارمنيان اكنون به باشگاه آرارات پيوسته و متصل به بخش جنوبي آن است. پاره ديگر ونك، مستوفي ناميده مي‌شد كه بخش غربي ونك را در بر‌مي‌گرفت و از آن، ده كنوني ونك و اراضي كشاورزي و باغ‌ها بازمانده است. مقبره مستوفي الممالك نيز در ونك است.
اين منطقه از شمال به بزرگراه نيايش و از غرب به بزرگراه چمران محدود مي‌شود. بافت مسكوني هنوز حالت قديمي خود را حفظ كرده است؛ به طوري كه اكثر خانه ها ويلايي است. دانشگاه الزهرا در اين منطقه واقع شده است.

یافت آباد

محله‌اي قديمي در جنوب غربي كه در منطقه 18 تهران واقع شده است.
پس از فتح شيراز به دست آقا محمد خان قاجار، خانواده سلطنتي زند به يافت آباد كنوني در تهران منتقل شدند تا جهت جلوگيري از كودتا، تحت مراقبت قرار گيرند. آن‌ها در قلعه‌اي قديمي، زنداني بودند تا در سال‌هاي بعد در اطراف آن منطقه سكني گزيدند.
نام يافت آباد ظاهراً اولين بار توسط آن خانواده به اين مكان اطلاق شده است.
در زمان رضا شاه، اين محل، خان نشين و اغلب ساكنان آن از خاندان زند بودند. آنها در موقع دريافت شناسنامه، نام خانوادگي يافت آباد، زنديه، كلهر و ... برگزيدند. بعدها با مهاجرت خوانين از اين منطقه، بافت مسكوني كه قبلاً شكل ويلايي در كنار باغات بود تغيير پيدا كرد.
اكنون بازار مبل فروشان يافت‌آباد، روزانه تعداد كثيري از شهروندان به خود جلب مي‌كند. راه‌آهن تهران – تبريز از اين محل عبود مي‌كند و بزرگراه آيت الله سعيدي (جاده ساوه) منطقه را به دو قسمت شرقي و غربي تقسيم مي‌نمايد.

یوسف آباد

منطقه يوسف آباد را ميرزا يوسف آشتياني مستوفي الممالك در شمال غربي دارلخلافه ناصري احداث كرد و به نام خود، يوسف آباد ناميد.
مستوفي الممالك براي يوسف آباد جاده‌اي احداث كرد كه از زيباترين گردشگاه‌هاي تهران به شمار مي‌آمد. اراضي يوسف‌آباد از شرق به عباس آباد، از شمال به ونك، از غرب به امير آباد و از جنوب به بهجت‌آباد مي‌رسد؛ به طوري كه نوشته‌هاي موجود حكايت مي‌كند شاهزاده وجيه الله ميرزا سپهسالار سه دانگ از اراضي يوسف‌آباد را همچنان در تملك داشته و يك سال قبل از مرگ خود در سال 1323 (ه.ق) بيمارستاني در آنجا بنا نهاد كه در خيابان وليعصر، تقاطع عباس‌آباد قرار دارد.
چند سال بعد، با تفكيك اراضي يوسف‌آباد و تقسيم آن بين كارمندان دولت، محله‌اي بزرگ به وجود آمد و از باغ‌هاي سرسبز گذشته آن اثري باقي نماند. تنها فضاي سبز كوچك آن، پارك شفق است كه در سال 1348 احداث شد.
از مكان‌هاي مهم محله يوسف‌آباد مي‌توان به فرهنگسراي شفق، پارك شفق، تئاتر گلريز و... اشاره كرد. اين محله در منطقه 6 تهران قرار گرفته است.